Năm 2025, cùng với định hướng tăng trưởng xanh và phát triển kinh tế tuần hoàn của Đảng và Nhà nước, khu vực kinh tế tập thể, nòng cốt là các hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác đã và đang khẳng định vai trò quan trọng trong tổ chức, liên kết và lan tỏa các mô hình du lịch xanh gắn với cộng đồng.
Hợp tác xã - nền tảng của du lịch xanh cộng đồng
Du lịch xanh không chỉ dừng lại ở việc bảo vệ môi trường mà còn hướng đến gìn giữ bản sắc văn hóa, sử dụng hiệu quả tài nguyên, bảo đảm sinh kế bền vững cho người dân địa phương. Với đặc trưng hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi, HTX trở thành mô hình tổ chức phù hợp để tập hợp người dân, khai thác tiềm năng du lịch tại chỗ theo hướng bền vững.
Thông qua HTX, các hộ gia đình được hỗ trợ về kỹ năng làm du lịch, liên kết sản phẩm - dịch vụ, xây dựng thương hiệu chung, đồng thời nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hạn chế rác thải nhựa và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.
HTX Du lịch cộng đồng Nặm Đăm - Hà Giang (cũ): Du lịch xanh từ bản làng
Một trong những mô hình tiêu biểu trong phát triển du lịch xanh là HTX Du lịch cộng đồng Nặm Đăm (huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang cũ). Được thành lập từ chính nhu cầu phát triển du lịch của người dân dân tộc Dao tại địa phương, HTX đã khai thác hiệu quả lợi thế cảnh quan thiên nhiên, kiến trúc nhà trình tường truyền thống và văn hóa bản địa để phát triển loại hình du lịch cộng đồng gắn với bảo vệ môi trường.
HTX tổ chức các dịch vụ homestay, trải nghiệm sinh hoạt văn hóa, ẩm thực truyền thống, tham quan làng nghề và hoạt động nông nghiệp sạch. Điểm nổi bật của mô hình là việc sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, khuyến khích phân loại rác thải, hạn chế đồ nhựa dùng một lần, đồng thời giữ gìn không gian xanh, sạch, đẹp trong toàn bộ khu dân cư.
Nhờ hoạt động theo mô hình HTX, các hộ thành viên không cạnh tranh manh mún mà cùng thống nhất giá dịch vụ, chia sẻ lợi ích và trách nhiệm bảo vệ môi trường. Đến năm 2025, HTX Du lịch cộng đồng Nặm Đăm không chỉ tạo việc làm ổn định cho người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến du lịch xanh tiêu biểu của vùng cao nguyên đá Đồng Văn.
HTX Du lịch sinh thái Cồn Sơn - Cần Thơ: Lan tỏa du lịch xanh miền sông nước
Tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, HTX Du lịch sinh thái Cồn Sơn (quận Bình Thủy, TP. Cần Thơ) là minh chứng rõ nét cho vai trò của kinh tế tập thể trong phát triển du lịch xanh gắn với thích ứng biến đổi khí hậu.
HTX quy tụ các hộ dân làm du lịch miệt vườn, trải nghiệm sông nước, tham quan vườn trái cây, làng cá bè và thưởng thức ẩm thực dân dã. Mô hình du lịch của HTX chú trọng bảo tồn hệ sinh thái sông, không bê tông hóa tràn lan, ưu tiên cảnh quan tự nhiên, vườn cây xanh và các hoạt động trải nghiệm thân thiện với môi trường.
Thông qua HTX, người dân được tập huấn về du lịch xanh, an toàn vệ sinh thực phẩm, giảm phát thải, sử dụng tài nguyên nước hợp lý. Việc liên kết thành HTX giúp các hộ cùng xây dựng thương hiệu “Cồn Sơn – điểm đến du lịch xanh”, nâng cao chất lượng dịch vụ và thu hút ngày càng nhiều du khách trong nước và quốc tế.
Lan tỏa giá trị, hướng tới phát triển bền vững
Thực tiễn từ các mô hình HTX du lịch xanh cho thấy, khi người dân được đặt vào vị trí trung tâm, được tham gia tổ chức và hưởng lợi công bằng, du lịch không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giữ gìn văn hóa và nâng cao chất lượng sống cộng đồng.
Việc tiếp tục nhân rộng các mô hình HTX, tổ hợp tác du lịch xanh là giải pháp quan trọng để thực hiện mục tiêu phát triển du lịch bền vững.
Cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước về cơ chế, chính sách, đào tạo và xúc tiến quảng bá, các HTX sẽ ngày càng khẳng định vai trò là “hạt nhân xanh”, góp phần đưa du lịch Việt Nam phát triển theo hướng xanh - bao trùm - bền vững.
Minh Anh
