Một số dấu hiệu nhận biết, phòng và kiểm soát bệnh đái tháo đường

Theo Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội, đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hóa với 3 loại bệnh, bao gồm đái tháo đường type 1, đái tháo đường type 2 và đái tháo đường thai kỳ. Bệnh có đặc điểm là tăng glucose huyết (đường máu), rối loạn chuyển hóa carbohydrate, protid, lipid (tinh bột, đạm, chất béo), gây tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau, đặc biệt ở tim, mạch máu, thận, mắt và thần kinh.

Ảnh minh họa

Một số dấu hiệu nhận biết bênh đái tháo đường

- Khát nhiều: Một dấu hiệu ban đầu rất phổ biến của đái tháo đường, khát tăng lên do bệnh làm cho đường (glucose) tích tụ trong máu.

- Đi tiểu thường xuyên: Ở giai đoạn sớm, cơ thể sẽ tăng sản sinh nước tiểu, cố gắng loại bỏ lượng đường thừa trong máu và người bệnh có thể thấy phải đi tiểu thường xuyên hơn.

- Đói nhiều: Đái tháo đường khiến đường huyết tăng không kiểm soát. Đồng thời, nó ngăn chặn các tế bào sử dụng glucose làm năng lượng. Thiếu năng lượng có thể khiến người bệnh cảm thấy đói.

- Mệt mỏi: Vì đái tháo đường làm tăng đường máu đồng thời lại ngăn cơ thể sử dụng đường làm năng lượng nên nó có thể gây mệt mỏi. Việc đi tiểu thường xuyên làm gián đoạn giấc ngủ cũng dẫn đến tình trạng này.

- Mờ mắt: Đái tháo đường có thể khiến các mạch máu mới hình thành trong võng mạc, làm hư hại các mạch máu đã có, dẫn đến nhìn mờ.

- Vết trầy xước hoặc vết bầm tím lâu lành: Đái tháo đường có thể khiến tổn thương ở da, chẳng hạn như vết trầy xước và vết bầm tím, chậm lành hơn. Lượng đường trong máu cao có thể làm cứng mạch máu, làm chậm lưu thông máu và ngăn oxy và chất dinh dưỡng đến được vết thương và vết bầm tím để chữa lành chúng.

- Cảm giác kiến bò, đau hoặc tê ở tay hoặc chân: Đái tháo đường có thể dẫn đến một loại tổn thương thần kinh gọi là bệnh thần kinh, có thể gây cảm giác kiến bò hoặc tê ở các chi như bàn tay hoặc bàn chân.

- Giảm cân không chủ ý: Đây có thể là biểu hiện của tình trạng bệnh nghiêm trọng như cường giáp, ung thư hoặc đái tháo đường.

Các biến chứng của đái tháo đường

Ảnh minh họa

Bệnh đái tháo đường gây nên nhiều biến chứng như: Tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, bệnh thận, bệnh võng mạc, bệnh thần kinh.

- Tăng huyết áp: Khoảng 50 - 70% bệnh nhân đái tháo đường thường có tăng huyết áp, tùy thuộc loại đái tháo đường, tuổi, mức độ béo phì… Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ chính của bệnh mạch vành, đột qụy và biến chứng mạch máu nhỏ. Người bệnh đái tháo đường phải theo dõi huyết áp thường xuyên để có biện pháp điều trị kịp thời.

- Rối loạn lipid máu: Người bệnh đái tháo đường cần kiểm tra lipid máu để có chế độ điều chỉnh khi có rối loạn.

- Bệnh về mắt: đái tháo đường  còn gây các biến chứng về mắt như tổn thương các mạch máu nhỏ ở đáy mắt và có thể chảy máu gây ra mù loà

- Bệnh tim mạch: đái tháo đường có thể gây ra xơ vữa động mạch gây hẹp tắc mạch máu dẫn đến các biến chứng tim mạch như thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

- Suy thận: Biến chứng thận cũng thường gặp ở người bị bệnh đái tháo đường nếu không kiểm soát tốt lượng đường trong máu cao kéo dài.

Phòng và kiểm soát bệnh đái tháo đường

- Đối với người bệnh đái tháo đường bị tăng huyết áp, cần thay đổi lối sống bao gồm giảm cân nếu có thừa cân. Dùng chế độ ăn dành cho người tăng huyết áp, bao gồm giảm muối và tăng lượng kali ăn vào; hạn chế uống rượu và tăng hoạt động thể lực. Loại hình luyện tập thông dụng và dễ áp dụng nhất là đi bộ 150 phút mỗi tuần (hoặc 30 phút mỗi ngày), không nên ngưng luyện tập 2 ngày liên tiếp. Mỗi tuần nên tập kháng lực (kéo dây, nâng tạ) với tần suất 2- 3 lần. Người già, người bị đau khớp có thể chia thời gian tập nhiều lần trong ngày, như đi bộ sau 3 bữa ăn, mỗi lần 10 - 15 phút. Người còn trẻ nên tập khoảng 60 phút mỗi ngày, tập kháng lực ít nhất 3 lần mỗi tuần.

- Điều chỉnh chế độ ăn nhằm giảm cholesterol xấu. Có ba nhóm thức ăn làm cần phải giảm để đạt được mục tiêu giảm cholesterol xấu. Thứ nhất là giảm thức ăn có chứa acid béo bão hòa, gồm các loại mỡ từ động vật. Thứ hai là giảm chất béo dạng Trans - đây là acid béo nằm trong các trong sản phẩm có chứa mỡ hoặc dầu bị hydrogen hóa như khoai tây chiên, bánh quy, bơ thực vật. Người bệnh đái tháo đường không nên ăn các sản phẩm chiên, rán trong dầu ở nhiệt độ cao. Thứ ba đó là thức ăn chứa cholesterol có trong các sản phẩm từ động vật như phủ tạng, lòng đỏ trứng, tôm, sữa toàn phần…

- Thay đổi lối sống: Bao gồm việc thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, tăng cường hoạt động thể lực, hạn chế căng thẳng.

- Để phòng tránh bệnh thận do đái tháo đường, ít nhất mỗi năm một lần cần đánh giá albumin niệu và mức lọc cầu thận ở tất cả các bệnh nhân đái tháo đường type 2 cùng tất cả các bệnh nhân có tăng huyết áp phối hợp. Bệnh nhân đái tháo đường type 2 cần được khám mắt toàn diện, đo thị lực tại thời điểm được chẩn đoán bệnh đái tháo đường.

- Nếu không có bằng chứng về bệnh võng mạc và đường huyết được kiểm soát tốt, có thể khám mắt 2 năm một lần. Nếu có bệnh võng mạc do đái tháo đường, cần khám võng mạc ít nhất hàng năm. Nếu bệnh võng mạc đang tiến triển hoặc đe dọa đến thị lực, phải khám mắt thường xuyên hơn.

- Tất cả các bệnh nhân đái tháo đường cần được kiểm tra bàn chân vào mỗi lần khám bệnh, để đánh giá về bệnh thần kinh ngoại biên, phát hiện các yếu tố nguy cơ của loét và cắt cụt chi.

Theo IDF, năm 2017, thế giới có 425 triệu người mắc bệnh tiểu đường, tuổi từ 20-79. Dự báo năm 2045, con số này sẽ là 629 triệu người, tăng 48%. Tính riêng tại Việt Nam, có 3,53 triệu người đang chung sống với bệnh đái tháo đường, mỗi ngày có ít nhất 80 người tử vong vì các biến chứng liên quan và đây là căn bệnh gây tử vong đứng thứ ba trong số các bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam, sau tim mạch và ung thư.

Diễm Lệ(T/h)