Sữa hạt điều đang tạo ra một "trend" lớn tại các siêu thị Mỹ, cạnh tranh trực tiếp với sữa hạnh nhân hay sữa yến mạch. Đà tăng trưởng này được thúc đẩy bởi xu hướng ăn sạch, giảm tiêu thụ sữa bò, và làn sóng tiêu dùng bền vững, có đạo đức, đặc biệt trong nhóm người trẻ. Chỉ riêng phân khúc sữa hạt điều đã đạt hơn 218 triệu USD năm 2023, với tốc độ tăng trưởng dự kiến 7,3%/năm đến 2030.
Điều thú vị là, Việt Nam, quốc gia từng giữ thị phần áp đảo (trên 75%) về điều nhân tại Mỹ, đang có lợi thế vượt trội về nguyên liệu.
Mặc dù có lợi thế về nguyên liệu, ngành điều Việt Nam đang đối mặt với "bức tranh" khó khăn:
Sụt giảm thị phần Mỹ xuất khẩu điều Việt Nam sang Mỹ giảm hơn 17% trong 10 tháng đầu năm nay, với thị phần xuống dưới 20%, mức thấp nhất trong nhiều năm.
Phụ thuộc nguyên liệu thô với sản lượng điều trong nước giảm, doanh nghiệp phụ thuộc lớn vào nguồn nhập khẩu từ châu Phi, khiến biên lợi nhuận bị bào mòn.
Việt Nam đang cạnh tranh mạnh mẽ với Bờ Biển Ngà và Brazil, những quốc gia đang đầu tư mạnh vào chế biến sâu.
Con đường phát triển bền vững cho ngành điều phải chuyển từ "xuất khẩu thô số lượng lớn" sang tăng giá trị sản phẩm.
Tham gia chuỗi giá trị thực phẩm cơ hội lớn nhất nằm ở việc tham gia sâu vào chuỗi sản xuất sữa hạt điều toàn cầu, cùng với các sản phẩm giá trị gia tăng khác như điều rang, điều tẩm vị và snack lành mạnh.
Chinh phục thị trường mới trong khi Mỹ là thị trường truyền thống, Trung Quốc đang nổi lên là "ngôi sao mới", với mức tăng trưởng xuất khẩu điều hơn 50% trong 10 tháng đầu năm. Trung Quốc được dự báo có thể vượt Mỹ để trở thành thị trường điều lớn nhất thế giới, giúp Việt Nam mở rộng dư địa tăng trưởng.
Để tận dụng tốt "điểm rơi vàng" này, các doanh nghiệp điều Việt Nam cần tập trung đầu tư vào R&D, công nghệ chế biến, chuẩn hóa chất lượng, truy xuất nguồn gốc và hợp tác sâu rộng với các tập đoàn thực phẩm quốc tế. Đây là yêu cầu bắt buộc để chuyển mình từ vai trò "đế chế nguyên liệu thô" sang vị trí nhà cung ứng chiến lược trong kỷ nguyên tiêu dùng xanh và lành mạnh.
Tâm An (t/h)
