Thi THPT quốc gia: “Choáng” vì thay đổi chóng mặt

THCL Bộ GD&ĐT công bố phương án thi THPT quốc gia 2017 với nhiều nội dung thay đổi so với kỳ trước. Dù bộ này khẳng định việc đổi mới để giảm áp lực cho học sinh, nhưng nhiều ý kiến cho rằng, phương án thi mới đang tăng sức ép cho học sinh và giáo viên; các trường xáo trộn trong dạy và học…

Sẽ tiếp tục thay đổi…

Từ năm 2015, Bộ GD&ĐT đã thực hiện kỳ thi THPT quốc gia với 1 kỳ thi vừa để làm căn cứ xét tốt nghiệp THPT, vừa là căn cứ xét tuyển vào ĐH, CĐ. Đó là một sự thay đổi rất lớn. Năm 2016, Bộ GD&ĐT bắt đầu thay đổi phương thức tổ chức thi: Kỳ thi THPT tổ chức ở tất cả các tỉnh, thành phố, thí sinh không phải ra khỏi địa phương để thi. Đó là bước tiến thứ hai. Năm 2017, Bộ tiếp tục chuyển phần lớn môn thi tự luận trước đây thành thi trắc nghiệm khách quan để làm tăng độ tin cậy của kỳ thi.

Kỳ thi THPT quốc gia năm 2017 sẽ được tổ chức theo 5 bài thi, gồm: Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ (là 3 môn bắt buộc), 2 bài thi tổ hợp: khoa học tự nhiên (Lý, Hóa, Sinh) và khoa học xã hội (Sử, Địa, Giáo dục công dân đối với giáo dục THPT; Lịch sử, Địa lý đối với giáo dục thường xuyên). Chỉ có môn Ngữ văn thi tự luận, còn lại thi trắc nghiệm…

Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Bùi Văn Ga: “2017, có thể nói là năm đã hoàn thiện cả về phương thức tổ chức thi và hình thức thi của thí sinh. Như vậy, những năm tiếp theo, chúng ta lại dựa trên mô hình này, chỉ còn thay đổi về mặt kỹ thuật thôi. Ví dụ, thay vì làm bài trên giấy thì thí sinh làm trên máy. Còn thi tổ hợp hiện nay sẽ chuyển sang bài thi tích hợp, khi chương trình sách giáo khoa mới đã được áp dụng đại trà”.

Thứ trưởng Bùi Văn Ga khẳng định, việc tổ chức kỳ thi này sẽ tiếp tục còn thay đổi, cải cách vào các năm tới. Mỗi lần đổi mới thi THPT, xét tuyển ĐH, CĐ, thí sinh sẽ cảm thấy nhẹ nhàng hơn, bớt áp lực hơn.

Bà Đỗ Thị Hòa, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Trần Phú (Hải Phòng) chia sẻ: “Việc lần đầu tiên trong lịch sử, nhiều môn học được thi trắc nghiệm là bước thay đổi mạnh mẽ về tư duy dạy và học của cả thầy và trò. Điểm mới của phương án thi 2017, ở bài thi tổ hợp, số lượng câu hỏi tăng nên bài thi sẽ dài hơn. Hiện tại, chúng tôi cũng chưa hình dung được cụ thể bài thi tổ hợp ra sao…”.

Thầy & trò đều “ứng phó”

Nhiều giáo viên, học sinh, phụ huynh cho rằng họ đang đứng trước áp lực từ việc đổi mới phương án thi THPT quốc gia 2017.

Em Nguyễn Thị Trang, một học sinh lớp 12 tại Hưng Yên cho biết: “Nếu Bộ GD&ĐT thay đổi thi chóng mặt như thế này và quyết thực hiện ngay trong năm 2017 thì chúng em không biết học sao cho kịp. Mệt mỏi lắm!”.

“Năm học này, chúng tôi lại tiếp tục lo lắng, thấp thỏm vì không biết phương án mới, cách ra đề tổ hợp các môn tự nhiên và xã hội như thế nào nữa để mà dạy học sinh? Không có cách nào khác, chúng tôi đành phải “ứng phó” mà thôi”, một giáo viên ở Hà Nội chia sẻ.

Theo ông Nguyễn Văn Tấn, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lê Thánh Tông (Quảng Nam): “Chúng tôi trăn trở và lo lắng vì trong năm 2017, phải cố gắng triển khai thật tốt. Nếu là bài thi tích hợp sẽ khác, còn khi chúng ta chỉ ghép cơ học 3 môn vào một bài thi thì áp lực sẽ lớn hơn rất nhiều. Về mặt khoa học, việc thi liền một lúc cả 3 môn là bất lợi cho tâm lý và sức khỏe của thí sinh”.

Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lào Cai, Nguyễn Trường Giang cũng nêu, Bộ GD&ĐT cần có hướng dẫn cụ thể về thời gian, cách thức làm bài thi tổ hợp. Với tính chất của kỳ thi THPT năm tới, sẽ không tránh được căng thẳng đối với một bộ phận học sinh có học lực trung bình trở xuống.

Chưa thấy chất lượng thật

Kỳ thi năm 2017, theo Bộ GD&ĐT - sẽ “nâng cấp” từ kỳ thi năm 2016, một kỳ thi được đánh giá là khá tốt về mặt tổ chức, nhưng vẫn còn hạn chế về mặt xét tuyển và khâu coi thi. Bài thi tổ hợp là một cách hay để tạo tiền đề cho bài thi tích hợp theo kịp với hình thức thi của các nước tiên tiến.

Nhưng không phải thực hiện ngay bây giờ! Khi học sinh trước giờ đều được học và thi theo từng môn riêng rẽ với những tiết học riêng, giáo án riêng. Việc thi tổ hợp các môn, nhiều chuyên gia giáo dục nhận định: Có phải Bộ đang “xây nhà từ nóc”? Nó giống như việc lắp một động cơ Boeing vào một chiếc máy kéo nhỏ, động cơ sẽ không làm cái máy biết bay mà chỉ làm hỏng nó thôi!

Đơn cử, môn toán là một môn khoa học cơ bản, có tính logic cao, việc thi tự luận thể hiện được hết tinh hoa của môn học này. Một học sinh có cách giải hay, ngắn gọn, trình bày khoa học thì có thể thấy được sự thông minh, tinh tế trong việc áp dụng kiến thức. Chưa kể, việc áp dụng hình thức thi trắc nghiệm sẽ gây hoang mang vì trước giờ được học, được kiểm tra theo hình thức tự luận.

Có thể, trong những năm tới sẽ lại ra đời hàng loạt “phương pháp giải nhanh trắc nghiệm”, những “thủ thuật công phá đề thi bằng máy tính”...? Nếu vậy, phải chăng sẽ gây nên việc người học không chú trọng tính logic, khoa học của môn học này mà chỉ tập trung vào những thủ thuật, phương pháp sáo rỗng? Rồi khi đó, Bộ lại loay hoay đổi mới từ trắc nghiệm sang tự luận?

Nhiều ý kiến cho rằng, ngành giáo dục đặt ra nhiệm vụ trọng tâm là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Song chất lượng hiện nay chưa xứng với kỳ vọng.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho rằng: “Hơn 30 năm đổi mới, chúng ta phải nhìn nhận chất lượng giáo dục có những bước tiến đáng kể, song chưa đáp ứng được nhu cầu xã hội. Việc này có nhiều nguyên nhân. Rõ ràng, để đổi mới căn bản, toàn diện rất khó. Tôi ví von thế này, nếu xây một căn nhà mới thì đơn giản. Nhưng trong bối cảnh vừa sửa móng, vừa làm nhà thì vô cùng khó khăn, đụng chỗ này, mắc chỗ kia”.

Thiết nghĩ, đổi mới trong giáo dục rất quan trọng để nâng cao dân trí, đào tạo và phát triển nhân tài, góp phần đưa đất nước đi lên. Nhưng cách làm hiện tại của Bộ GD&ĐT chưa thật sự hợp lý và đáp ứng lòng mong mỏi của học sinh, giáo viên và toàn xã hội. Cách làm này, trước mắt chỉ có thể giảm tải được chi phí, đi lại… trong một chừng mực nào đó, chứ chất lượng thật trong giáo dục thì chưa có sự dịch chuyển đáng kể? Giáo dục Việt Nam phát triển không phải vì sự đổi mới hình thức thi mà đến từ sự đổi mới chính trong mỗi con người, đổi mới về nội dung - phương pháp dạy và học.

Một năm học mới đã bắt đầu, không biết nền giáo dục sẽ đi về đâu trong một chiến lược chẳng mấy cụ thể, rõ ràng và thay đổi liên tục của Bộ? Chắc chắn, chuyện về “đổi mới giáo dục” sẽ chưa hết “nóng”, giáo viên, học sinh, phụ huynh có lẽ sẽ còn hoang mang và xã hội còn lo lắng khi hiệu quả, chất lượng của phương thức đổi mới này là một “dấu chấm hỏi” còn ở phía trước?

GS. Nguyễn Minh Thuyết, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội thì cho rằng, Bộ GD&ĐT phải công bố lộ trình đổi mới ít nhất là 3 năm để học sinh chuẩn bị. Từ nay đến lúc các em thi còn 9 tháng là không kịp trở tay. Việc đổi mới, nếu như mỗi năm quyết 1 lần, nhất là liên quan đến nội dung thi thì thí sinh không thể chuẩn bị kịp, thầy cô cũng không kịp định hướng ôn tập cho các em.

Hoan Nguyễn