Thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với các chủ hộ kinh doanh cá thể là sai

Ngày 6/6, tham gia chất vấn Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) nêu, nhiều địa phương có tình trạng thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với các chủ hộ kinh doanh cá thể, trong khi họ không thuộc đối tượng phải đóng bảo hiểm bắt buộc.

"Đề nghị Bộ trưởng làm rõ có tiêu cực trong thu bảo hiểm xã hội như trên hay không, trách nhiệm thuộc về cơ quan nào, hướng xử lý thời gian tới ra sao?", đại biểu chất vấn Bộ trưởng Đào Ngọc Dung.

Trả lời nội dung này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung khẳng định, việc thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với các chủ hộ kinh doanh cá thể là sai về chủ trương. Đây là trách nhiệm của cơ quan tổ chức thực hiện, là Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, bảo hiểm xã hội các địa phương. 

Bộ trưởng thông tin, thời gian qua, những trường hợp đang thu bảo hiểm chưa giải quyết được, còn đa phần các địa phương xử lý linh hoạt cho các chủ hộ kinh doanh. Nhiều trường hợp đã chuyển sang đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, có trường hợp cho thoái thu, có trường hợp xin được tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

“Vừa qua, đã có 8 đoàn kiểm tra, rà soát lại hiện tượng này; qua đó, một số điểm nổi lên như có địa phương báo cáo 62 trường hợp, nhưng kiểm tra còn 8 trường hợp. Đến nay, chưa phát hiện tiêu cực, nhưng sai là có sai. Về việc xử lý, chúng tôi trao đổi với Tổng giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam theo quy định hiện hành”, Bộ trưởng báo cáo.

Bộ trưởng cho biết, dự kiến, trong chương trình xây dựng pháp luật tới đây, có việc sửa Luật Bảo hiểm xã hội, cơ quan soạn thảo đã dự kiến đưa đối tượng chủ hộ kinh doanh vào diện đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. 

"Chúng tôi mạnh dạn kiến nghị Thường vụ Quốc hội xem xét công nhận, đảm bảo ngay quyền lợi, bổ sung vào nghị quyết cho phép Chính phủ thực hiện cộng nối quá trình đóng bảo hiểm xã hội, nếu có nhu cầu sang bảo hiểm xã hội hoặc bắt buộc', Bộ trưởng nhấn mạnh.

Trước đó, trong báo cáo dân nguyện gửi đến kỳ họp của Quốc hội, cử tri tỉnh Cao Bằng đề nghị giải quyết việc chủ hộ kinh doanh cá thể đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, nhưng chưa được tính thời gian đóng để hưởng chế độ bảo hiểm xã hội.

Qua giám sát của Ban Dân nguyện (thuộc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội) cho thấy, theo quy định của pháp luật, chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Nhưng từ tháng 1/2003 đến tháng 12/2021, cơ quan bảo hiểm xã hội tại nhiều địa phương đã thu bảo hiểm này đối với những trường hợp nêu trên.

Theo số liệu của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, tại thời điểm tháng 9/2016, đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Do việc này thực hiện không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để hưởng chế độ, đặc biệt có nhiều trường hợp đã đóng được gần 20 năm.

Điều này, đã khiến người dân bức xúc, một số trường hợp đã làm đơn khiếu nại, thậm chí khởi kiện bảo hiểm xã hội tỉnh ra tòa án. Theo Ban Dân nguyện, sự việc trên đã gây ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của chủ hộ kinh doanh cá thể, cần được quan tâm giải quyết dứt điểm.

Từ đó, Ban Dân nguyện kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam nghiên cứu, rà soát, đánh giá việc thực hiện bảo hiểm xã hội bắt buộc với chủ hộ kinh doanh cá thể trên phạm vi toàn quốc, trình Chính phủ phương án giải quyết dứt điểm khiếu nại, tố cáo.

Thiên Trường