
Chuối Tân Long vào Xuân
Từ 5 giờ sáng, sương phủ kín, tiết trời vùng đất Tân Long, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị năm nay lạ thường, với cái lạnh se se, nhưng phải mặc áo ấm mới chịu được tiết trời nơi đây, dọc trên quốc lộ 9 và tuyến đường Lìa, thuộc xã Tân Long, con đường dẫn lên Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, hàng trăm chiếc xe máy không thấy màu sơn, biển số, phủ vào đó là lớp đất đỏ và bụi bám, thậm chí rất nhiều xe không có biển số, có chiếc mang biển số Lào, chất đầy chuối từ trước ra sau, xếp hàng kéo gần 3 km, dọc theo hai bên đường lộ dẫn đến chợ Tân Long.


Khác với mọi năm, năm nay chính quyền sở tại rút được kinh nghiệm, không cho họp chợ ngay trước ngã ba chợ Tân Long, làm mất mỹ quan và gây mất an toàn giao thông đô thị.
Từ sáng sớm 23/1, tức 24 tháng chạp, anh Hồ Văn Hùng (trú xã Thuận, huyện Hướng Hóa) người dân tộc bản địa cho biết, anh thức dậy từ 4 giờ sáng cột và đưa chuối lên xe để đến kịp phiên chợ buổi sáng trong ngày. Mỗi chiếc xe máy chở 5 - 7 buồng chuối có giá bán trên dưới 1 triệu đồng ở chợ chuối Tân Long, giúp người nông dân đón cái Tết thêm đầm ấm, sung túc. Đây là những buồng chuối đẹp nhất, được anh Hùng để dành lại từ 4 tháng qua với hy vọng bán Tết sẽ được giá hơn.


Mỗi buồng có khoảng 10 nải, trái to tròn, chắc nịch, màu sắc bóng loáng, bắt mắt. Anh Hùng phát giá xe chuối này 1,2 triệu nhưng nhiều thương lái đến hỏi rồi trả xuống 1 triệu. Người bán lẫn người mua đều cố gắng thương lượng để đạt được mức giá vừa lòng nhất, cũng tùy buồng chuối lại có giá thấp hơn.
Bình thường, chuối mật mốc được bán cho thương lái với giá khoảng 8.000 đồng/kg để xuất khẩu đi Thái Lan, Trung Quốc.
Được biết, muốn bán được giá nhất phải sát Tết từ 3 - 5 ngày chuối mới lên giá, nhưng cũng có năm những ngày cận Tết lại không bán được ế ẩm, nên đành bán sớm.


Những thương lái mua chuối tại đây đưa đi tiêu thụ các tỉnh lân cận như: Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam và các tỉnh phía Bắc Quảng Bình, Hà Tĩnh và Nghệ An. Mỗi buồng có giá từ 100.000 đồng và đắt nhất 500.000 đồng. Mỗi xe máy chở chuối, bà con đi bán thường có giá trên dưới 1 triệu đồng.
Một điều khác thường, hầu hết các xe chở chuối của người nông dân nơi đây không bán lẻ mà bán trọn xe. Tôi thắc mắc đi tìm hiểu, tại sao bán hết cả xe mà không bán một buồng, trúng một người Kinh đang sinh sống lâu năm nơi đây hỏi tôi: “Anh đi mua chuối hay là nhà báo đi tìm hiểu giá cả thị trường vậy?”. Rồi anh ta giải thích: “Tất cả xe chở chuối nơi đây của người Kinh hay đồng bào các dân tộc, họ đều không bán lẻ, anh muốn mua chuối lẻ, thì đến nơi đây…” Anh đưa tay chỉ về hướng đi lên thị trấn Lao Bảo. Rồi anh lại hỏi tiếp tôi: “Anh biết vì sao mọi người ai cũng đòi bán hết cả xe chuối không?”, rồi anh tự trả lời luôn, “Bán đi một, hai buồng chuối, xe sẽ mất cân bằng họ không điều khiển đi được”. Thật ra, tất cả mọi người nông dân bán chuối, chỉ muốn bán cho thương lái hơn vừa nhanh và vừa khỏe để họ về nhà sớm chuẩn bị Tết… Ngày mai chuẩn bị xe chuối khác để ra chợ, kẻo cận ngày, cận tháng…


Thương hiệu chuối Tân Long
Được mệnh danh là “Thủ phủ chuối” lớn nhất của khu vực miền Trung, huyện Hướng Hóa là đầu mối thu gom chuối từ các vùng chuyên trồng chuối của Hướng Hóa cũng như từ phía Lào thông qua cửa khẩu quốc tế Lao Bảo trên quốc lộ 9. Chuối ở đây chủ yếu là chuối mốc, loại chuối thờ cúng và tiêu dùng của người dân các tỉnh khu vực miền Trung.
Ông Võ Văn Cương, Chủ tịch UBND xã Tân Long cho hay, mới hôm qua có 50 xe tải ngoại tỉnh và 20 xe nội tỉnh đến thu mua chuối. Ngoại tỉnh có Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế và Đà Nẵng, xa nhất có cả TP. Hà Nội, Hải Phòng...
“Trước Tết, chuối xuất khẩu được giá nên bà con bán đi cũng khá nhiều rồi. Hiện tại giá chưa cao, thương lái cũng chưa nhiều. Chừng từ 25 đến 28 tháng chạp, giá chuối sẽ tăng cao”, ông Cương chia sẻ.



Qua ghi nhận của Phóng viên Thương hiệu & Công luận: Do tình hình kinh tế khó khăn, năm nay, chuối được mùa hơn mọi năm. Tuy nhiên, người bán ngày càng đông, mà sức mua những ngày này còn yếu, hy vọng những ngày tới lượng khách sẽ đông hơn.
Kỳ vọng bước sang năm Ất Tỵ 2025, tình hình kinh tế sẽ có nhiều tín hiệu chuyển biến tích cực hơn. Người dân “Thủ phủ” chuối mật mốc Tân Long sẽ hài lòng với những sản phẩm, đặc sản mang thương hiệu của chính mình làm ra, được người tiêu dùng đón nhận một cách nhiệt tình hơn…

Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hướng Hóa, toàn huyện có khoảng 3 nghìn ha chuối mật mốc, trong đó có 2,9 nghìn ha thời kỳ kinh doanh, sản lượng 42 nghìn tấn quả/năm. Chuối được trồng ở khắp nơi trên vùng đất này và từ lâu đã gắn liền với cuộc sống người nông dân nơi đây. Tuy nhiên, dù đã được cấp 9 mã số vùng trồng nhưng do thiếu cơ sở đóng gói đạt chuẩn, chất lượng sản phẩm chưa như kỳ vọng. Trên địa bàn huyện hiện chỉ có 3 đơn vị thu mua chuối để chế biến thành chuối sấy khô, sấy dẻo nhưng sản lượng thu mua chỉ khoảng trên 100 tấn chuối quả/năm.
Đây là những lý do khiến diện tích chuối hiện nay trên địa bàn huyện đang có xu hướng giảm so với những năm trước. Điều này khiến mục tiêu có 4 nghìn ha chuối mật mốc vào năm 2030 của huyện Hướng Hóa đứng trước nhiều thách thức.
Hoàng Hữu Quyết