Yêu cầu chuyển đổi xanh ngành logistics trở thành tất yếu
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang biến động mạnh mẽ kéo theo xu hướng tái cấu trúc và dịch chuyển chuỗi cung ứng, ngành logistics đang chịu áp lực chuyển đổi sâu rộng chưa từng có, các doanh nghiệp phải đứng trước yêu cầu cấp bách là thích ứng để tồn tại trong biến động.
Bên cạnh đó, Chính phủ các nước và các tổ chức quốc tế đưa ra những mục tiêu giảm phát thải đầy tham vọng như cơ chế điều chỉnh biên giới carbon, các sáng kiến từ Gói Fit for 55 của Liên minh châu Âu đến lộ trình giảm carbon của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO),… buộc doanh nghiệp logistics phải “xanh hóa” quy trình và hướng tới mục tiêu netZero…
Yêu cầu chuyển đổi xanh ngành logistics đã không còn là xu hướng mà trở thành tất yếu, quyết định sức cạnh tranh, thậm chí sự sống còn của doanh nghiệp trong hội nhập toàn cầu.
Phát biểu chào mừng tại Diễn đàn Logistics xanh - Sức bật trong biến động và kết nối cùng FIATA World Congress 2025, do Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) phối hợp cùng Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức chiều 11/7/2025, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công cho biết, tăng trưởng xanh, phát triển bền vững là yêu cầu tất yếu, không thể đảo ngược và là xu thế chung toàn cầu trong giai đoạn hiện nay. Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 đã đặt mục tiêu “xanh hoá” các ngành kinh tế, thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng bền vững về môi trường và công bằng xã hội. “Phát triển logistics xanh" là một trong số các nhiệm vụ được giao cho các Bộ ngành liên quan trong bản chiến lược này.
“Để thực hiện Chiến lược này, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 882/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, trong đó, dịch vụ logistics là 1 trong 18 chủ đề trọng tâm của Kế hoạch”, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công chia sẻ.
Đồng thời cho hay, bằng việc đặt ra các mục tiêu rõ ràng về giảm phát thải trong Chương trình hành động về chuyển dịch năng lượng xanh trong lĩnh vực giao thông vận tải, Việt Nam đang xây dựng nền tảng chính sách vững chắc, thúc đẩy vận tải đa phương thức, khuyến khích sử dụng nhiên liệu sạch hơn và công nghệ số.
Khảo sát của Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững của VCCI đã cho thấy, chuyển đổi chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị theo hướng bền vững hơn là một trong những xu thế mà cộng đồng doanh nghiệp quốc tế đang rất quan tâm và dành nhiều ưu tiên. Theo đó, quản lý chuỗi cung ứng xanh gắn liền với quản trị các mắt xích của nó, bao gồm thiết kế xanh, sản xuất xanh, vận hành xanh, thu mua xanh, logistics xanh, quản lý chất thải…
Theo Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công, khi các mắt xích đó đều “xanh” thì doanh nghiệp sẽ có thể nâng cao năng lực vận hành, đồng thời hình thành nên hệ sinh thái xanh, bền vững xoay quanh doanh nghiệp, từ đó tạo ra lợi thế cạnh tranh và gia tăng khả năng thích ứng, chống chịu, phục hồi của doanh nghiệp trước các cú sốc của thị trường.
Bộ chỉ số doanh nghiệp bền vững (CSI) của VCCI cũng là một công cụ rất tốt để giúp doanh nghiệp rà soát lại hoạt động phát triển bền vững của mình, tự đánh giá tổng quát “sức khỏe” của mình, cũng như các tác động tạo ra từ hoạt động của doanh nghiệp, qua đó xây dựng kế hoạch hành động phù hợp để cải thiện điểm yếu, phát huy điểm mạnh, đồng thời làm tốt hơn công tác lập và báo cáo thông tin, giúp thu hút đầu tư hiệu quả hơn, bền vững hơn.
Cũng theo Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công, từ những yêu cầu chung của chuỗi cung ứng toàn cầu nói trên, phát triển logistics xanh không còn là xu hướng mà dần trở thành yêu cầu tất yếu với các hoạt động xuyên suốt từ khâu mua nguyên vật liệu, sản xuất, phân phối, giao hàng, xử lý phế thải, với toàn bộ chu kỳ sống của sản phẩm. Nghị quyết số 163/NQ-CP của Chính phủ về việc đẩy mạnh triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam cũng đã xác định “phát triển logistics gắn với chuỗi cung ứng bền vững”.
Đặc biệt, với sự hội nhập ngày càng sâu rộng của nền kinh tế, các doanh nghiệp Việt Nam đã cập nhật những tiêu chuẩn ngày càng gắt gao của thế giới về phát triển xanh và bền vững. Logistics xanh đã nằm ở trung tâm trong chiến lược phát triển, trách nhiệm với môi trường và các yêu cầu pháp lý, thậm chí lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.
Chỉ ra những áp lực ngày càng lớn trong việc giảm phát thải carbon và xây dựng các mạng lưới bền vững, có khả năng chống chịu… Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công bày tỏ, trong bối cảnh đầy biến động của kinh tế thế giới, hàng rào thuế đối ứng từ thị trường lớn như Hoa Kỳ, sự dịch chuyển và tái cấu trúc thương mại toàn cầu, tác động từ xung đột địa chính trị giữa các quốc gia, biến động giá nhiên liệu, khủng hoảng container, cùng với đòi hỏi về tiêu chuẩn ESG, Net Zero và thuế biên giới carbon… đang dần trở thành hàng rào kỹ thuật mới, buộc doanh nghiệp logistics phải chuyển đổi để tồn tại và nâng sức cạnh tranh.
“Xanh hoá” trở thành con đường sống còn giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh và tạo sức bật trong chuỗi biến động. Phát triển logistics xanh sẽ là lợi thế cạnh tranh để doanh nghiệp Việt đi nhanh hơn, vượt lên trong chiến lược phát triển bền vững toàn cầu. Đại hội Thế giới của Liên đoàn các Hiệp hội Giao nhận và Vận tải Quốc tế - FIATA World Congress 2025 được tổ chức tại Hà Nội tháng 10 tới đây sẽ là cơ hội lịch sử cho doanh nghiệp logistics Việt Nam hội nhập quốc tế trên chính “sân nhà”.
Xây dựng chiến lược phù hợp với định hướng phát triển xanh
Chia sẻ kinh nghiệm từ Úc, ông Edwin Law, Giám đốc điều hành Hiệp hội Doanh nghiệp Úc tại Việt Nam (AusCham) thông tin, tại quốc gia này, “logistics xanh” không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc. Rất nhiều doanh nghiệp đã cam kết giảm phát thải khí nhà kính và tích hợp các mục tiêu bền vững ngay từ đầu vào chiến lược kinh doanh từ đầu tư vận tải xanh, sử dụng năng lượng tái tạo đến xây dựng chuỗi cung ứng thân thiện với môi trường. Trong đó, công nghệ là yếu tố then chốt trong quá trình này. Nhiều công ty đã tiên phong phát triển và ứng dụng nhiều mô hình công nghệ thông minh, không chỉ giúp tiết kiệm năng lượng mà còn gia tăng lợi nhuận một cách rõ rệt. Thực tế, một số doanh nghiệp Úc đã và đang chuyển giao mô hình này cho các đối tác tại Việt Nam thông qua hình thức liên doanh và mang lại những kết quả tích cực.
Bên cạnh đó, việc các nhà máy tại Việt Nam bắt đầu sử dụng năng lượng tiết kiệm, tích hợp tiêu chuẩn môi trường vào sản xuất là tín hiệu tích cực, thể hiện nỗ lực rõ ràng của Việt Nam trong hành trình hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (net zero). Đại diện AusCham bày tỏ vui mừng được hợp tác với các đối tác Việt Nam và VCCI trong lĩnh vực này. Bởi chuyển đổi xanh không thể là nỗ lực của riêng một bên mà cần sự chung tay của cả hệ sinh thái. Ông Edwin Law kỳ vọng, trong thời gian tới sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với VCCI để chia sẻ kinh nghiệm, cùng đưa ra các giải pháp về logistics bền vững, đồng thời kết nối sâu rộng hơn nữa giữa cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam và Úc trong lĩnh vực này.
“Tôi tin rằng sự phối hợp giữa ba bên FIATA - VCCI - AusCham sẽ góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh trong logistics, đưa Việt Nam trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Logistics xanh giờ đây không chỉ là trách nhiệm môi trường, mà còn là yêu cầu sống còn để gia tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong môi trường kinh tế quốc tế đầy biến động” ông Edwin Law khẳng định.
Theo ông Đào Trọng Khoa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), trong bối cảnh kinh tế thế giới đang đối mặt với những biến động chưa từng có, từ đứt gãy chuỗi cung ứng, biến động tỷ giá, chi phí vận tải tăng cao, đến các rào cản kỹ thuật như thuế carbon và tiêu chuẩn ESG từ các thị trường lớn như Hoa Kỳ và châu Âu, ngành logistics Việt Nam đang đứng trước một ngã rẽ mang tính lịch sử.
“Chuyển đổi xanh không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp logistics Việt Nam hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế”, Chủ tịch Đào Trọng Khoa khẳng định.
Trao đổi về một số định hướng khi thực hiện chuyển đổi, ông Trần Thanh Hải - Cục phó Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, trước hết chuyển đổi năng lượng, các phương tiện vận chuyển sử dụng năng lượng điện tái tạo, hydrogen, LNG…; khuyến khích chuyển đổi phương tiện sang đường thuỷ, đường sắt có năng lượng vận tải lớn. Bên cạnh đó, cần tối ưu hoá quy trình thông qua việc vận tải quy mô lớn hơn, giảm chạy rỗng, xây dựng kho, cảng thông minh. Thực hiện bù trù phát thải bằng cách tham gia trồng rừng cũng là một định hướng.
Với doanh nghiệp, Cục phó Cục Xuất nhập khẩu cho rằng, cần xây dựng chiến lược phù hợp với định hướng phát triển xanh; nâng cấp và mở rộng hệ thống kho bãi, đầu tư các tranh thiết bị hiện đại; ưu tiên sử dụng các phương tiện vận tải thân thiện với môi trường. Doanh nghiệp cần chia sẻ và nỗ lực hợp tác; áp dụng công nghệ mới và ứng dụng AI để tối ưu hoá hoạt động; xây dựng mô hình logistics xanh tích hợp.
Để thúc đẩy nhanh logistics xanh, ông Hải cho hay, Nhà nước đang thực hiện vai trò kiến tạo với những định hướng, chỉ đạo quan trọng. Cụ thể, Quyết định số 876/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan cho ngành giao thông vận tải. Mục tiêu tổng quát được đặt ra là phát triển hệ thống giao thông vận tải xanh hướng tới mục tiêu phát thải ròng khí nhà kính về 0 vào năm 2050.
Cùng với đó, Chiến lược phát triển dịch vụ logistics thời kỳ 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2050 đặt ra mục tiêu phát triển ngành logistics Việt Nam bền vững, hiệu quả, chất lượng và có giá trị gia tăng cao, có khả năng cạnh tranh trong khu vực cũng như trên thế giới, phát huy lợi thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Việt Anh
