Bài 3: Bắc Ninh - Nhiều hàng hoá trắng thông tin tại nhiều chuỗi cửa hàng mẹ và bé

Từng bị xử phạt 2 lần, các cửa hàng mẹ và bé tại Bắc Ninh giờ ra sao?

Trong một vài năm trở lại đây, với mức thu nhập và khả năng chi tiêu ngày càng tăng, Bắc Ninh là một trong những thị trường mẹ và bé đầy tiềm năng. Nhất là khi thói quen người tiêu dùng thành phố đã dịch chuyển từ mô hình truyền thống là các chợ, siêu thị sang chuỗi bán hàng riêng lẻ. Vì thế, số lượng cửa hàng mẹ và bé trên địa bàn tỉnh ngày càng được mở rộng và có quy mô hoành tráng nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân.

Là một trong những thương hiệu mẹ và bé lớn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, trước đó, An Ú và Nhím Store khiến người tiêu dùng quan tâm sau khi Thương hiệu và Công luận đăng bài phản ánh về việc hai thương hiệu này bày bán hàng hóa không rõ nguồn gốc, không có tem nhãn phụ. Thậm chí, An Ú Bắc Ninh đã từng được cơ quan chức năng kiểm tra và xử phạt tới 2 lần. Trong lần trở lại thứ 3, liệu rằng hai doanh nghiệp trên đã rút kinh nghiệm từ những sai phạm trước hay không, phóng viên chúng tôi sẽ làm rõ trong bài viết này.

Sau khi Thương hiệu và Công luận ghi nhận thực trạng tại cửa hàng An Ú và gửi công văn làm việc tới cơ quan chức năng vào đầu năm 2022, phía quản lý thị trường Bắc Ninh đã kiểm tra và đưa ra biên bản xử phạt duy nhất cho cơ sở An Ú 55 Nguyễn Cao với số tiền hơn 4 triệu đồng.

Trước những phản ảnh của Thương hiệu và Công luận qua loạt bài "Chuỗi cửa hàng mẹ và bé An Ú ở Bắc Ninh bán nhiều hàng lậu, hàng trốn thuế, không nguồn gốc”… Ngày 28/04/2022, Cục QLTT Bắc Ninh đã vào cuộc và xử phạt hành chính thêm 4/6 chi nhánh nằm trong chuỗi cửa hàng mẹ bầu và em bé An Ú nằm trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Tổng số tiền xử phạt vi phạm lên tới gần 40 triệu đồng.

Sau hơn nửa năm, ngày 29/12/2022, phóng viên tiếp tục ghi nhận nhiều sản phẩm tại An Ú 271 Nguyễn Gia Thiều, TP. Bắc Ninh tái vi phạm quy định về nhãn phụ tiếng Việt, nguồn gốc xuất xứ. 

“Mục sở thị” cửa hàng mẹ và bé Nhím Store tại địa chỉ số 57-59 đường Nguyễn Đăng Đạo, thành phố Bắc Ninh, vào ngày 28/12/2022, nhiều sản phẩm từ bánh kẹo, quần áo, thực phẩm chức năng cho mẹ và bé, sữa tươi các loại, đồ ăn dặm, bình sữa, núm ti,... có dấu hiệu vi phạm liên quan đến nhãn mác tiếng Việt.

Sai phạm chồng sai phạm

Trở lại sau gần một năm, phóng viên Thương hiệu Công luận không quá bất ngờ khi số lượng lớn mặt hàng không rõ nguồn gốc tiếp tục tái diễn tại các cơ sở của An Ú và Nhím Store.

Ngày 08/12/2023, phóng viên đã ghé vào cửa hàng Nhím Store (Số 57-59 đường Nguyễn Đăng Đạo, thành phố Bắc Ninh), nhiều thùng hàng khác nhau được xếp la liệt ngay phía tầng 1, có vẻ đây là hàng hóa phục vụ cho những tháng Tết sắp tới. 

Tại khu vực được nhiều người quan tâm nhất - quầy bánh kẹo, loạt sản phẩm có xuất xứ từ các thị trường lớn như Đức, Nhật, Hàn Quốc… không dán nhãn phụ tiếng Việt đúng theo quy định.

Ngay đằng sau là một kệ lớn bày bán sản phẩm chăm sóc cá nhân cho cả người lớn và trẻ em. Theo quan sát của phóng viên, một số mặt hàng ngoại nhập từ sữa tắm, kem đánh răng, tẩy tế bào chết,...thậm chí là dung dịch vệ sinh phụ nữ đều không có tem phụ tiếng Việt. Thậm chí có những sản phẩm dày đặc toàn chữ tượng hình, không ghi bất cứ thông tin tiếng Việt nào, người tiêu dùng dễ mua “hớ” nếu không được hiểu rõ ràng về sản phẩm.

Dưới đây là một sản phẩm với bao bì chỉ toàn chữ tiếng Nhật. Đáng nói, cửa hàng cũng không niêm yết tên sản phẩm cùng giá cả, chỉ đến khi phóng viên thanh toán tại quầy mới biết đó là một tuýp gel rửa mắt kính với mức giá 160.000 đồng.

Nằm trong góc khuất tại tầng 1 là khu vực trưng bày quần áo trẻ em. Ngoài các sản phẩm Made in Vietnam, có tem nhãn đầy đủ, không ít quần áo chỉ có mác chữ Trung Quốc khó hiểu, đi kèm là tên sản phẩm và giá tiền, ngoài ra không có thông tin tiếng Việt nào khác.

Đáng chú ý, ngay bên cạnh khu vực thanh toán là một dãy riêng các loại thực phẩm chức năng. Nhân viên tại đây nhiệt tình mời chào: “Chị định mua cho đối tượng nào ạ, để em gợi ý cho”.

Phóng viên nói cần tìm sản phẩm thuốc ho cho trẻ em, người này lấy một lọ mang nhãn hiệu Ivy Kids, giới thiệu rằng đây là thuốc ho chiết xuất từ lá thường xuân, an toàn cho trẻ em. Khi phóng viên hỏi sản phẩm này dùng được cho trẻ bao nhiêu tuổi, nhân viên này phải hỏi một người phía thu ngân mới biết mặt hàng trên dành cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên. Tuy nhiên, dù được tư vấn kỹ đến đâu, người dùng khó có thể nhớ cách sử dụng nếu không có tem phụ bằng tiếng Việt hướng dẫn.

Theo quy định tại khoản 3 Điều 2 Nghị định 155/2018/NĐ-CP, để có thể kinh doanh TPCN, người trực tiếp sản xuất, kinh doanh TPCN phải được tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm và được chủ cơ sở xác nhận và không bị mắc các bệnh tả, lỵ, thương hàn, viêm gan A, E, viêm da nhiễm trùng, lao phổi, tiêu chảy cấp khi đang sản xuất, kinh doanh thực phẩm.

Liệu rằng toàn bộ các nhân viên tại các chi nhánh Nhím Store đã được đào tạo qua trường lớp về vệ sinh an toàn thực phẩm theo đúng quy định hay không? Nếu như những nhân viên tại đây tư vấn sai cho khách hàng về công dụng, cách sử dụng, liều lượng của các lọ thực phẩm chức năng, liệu sức khỏe của người tiêu dùng có bị ảnh hưởng?

Theo điểm đ, khoản 3, khoản 4 Điều 9 của Nghị định số 124/2021/NĐ-CP quy định vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm quy định kinh doanh thực phẩm nếu rõ: Sử dụng người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, dụng cụ, vật liệu bao gói, chứa đựng tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm không có giấy xác nhận tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm, sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 7.000.000 đồng. Chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, dụng cụ, vật liệu bao gói, chứa đựng tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm không có giấy xác nhận tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm sẽ bị xử phạt từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng. Ngoài hình thức chính phạt tiền, chủ cơ sở kinh doanh thực phẩm chức năng còn phải gánh chịu hình thức phạt bổ sung như đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động sản xuất, nhập khẩu thực phẩm từ 01 tháng đến 03 tháng đối vi phạm quy định tại khoản 2 của Nghị định này.

Ngoài ra, các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng có thể bị đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động sản xuất, chế biến thực phẩm từ 01 tháng đến 03 tháng trong trường hợp vi phạm nhiều lần hoặc tái phạm.

Tiếp tục “mục sở thị” tại cửa hàng An Ú ở số 10, đường Nguyễn Đăng Đạo, phường Tiền An, Bắc Ninh. Dù là cơ sở được đầu tư lớn nhất trên toàn hệ thống cửa hàng An Ú, nhưng tại đây vẫn bày bán không ít mặt hàng không có tem nhãn tiếng Việt.

Các sản phẩm như: Sữa, bột ăn dặm, bình sữa, đồ chơi trẻ em,… nhập khẩu nước ngoài lại không có tem nhãn phụ đúng theo quy định pháp luật tại tầng 1 cửa hàng.

Giống như Nhím Store, tại quầy thực phẩm chức năng của An Ú, ta cũng không khó bắt gặp một vài sản phẩm có xuất xứ ở nhiều nước trên thế giới nhưng không có tên đơn vị nhập khẩu cũng như đơn vị phân phối, khiến nhiều người mua không khỏi thắc mắc về chất lượng sản phẩm.

Trở lại chi nhánh An Ú số 168 Lê Quang Đạo, TP Từ Sơn, phóng viên phát hiện một dãy hàng hóa giảm giá từ đồ chơi, thời trang, đồ dùng cá nhân..."trắng" nhãn mác, không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Theo Điều 3 Nghị định 43/2017/NĐ-CP. Theo đó, khoản 3, Điều 3 Nghị định trên quy định: Nhãn hàng hoá bao gồm hai loại là nhãn gốc và nhãn phụ. Nhãn gốc: Đây là nhãn được thể hiện lần đầu được gắn trên bao bì, hàng hóa do các cá nhân, tổ chức sản xuất hàng hóa tự gắn lên đó.

Tại khoản 4, Điều 3, Nghị định 43/2017/NĐ-CP chỉ rõ: Nhãn phụ cũng tương tự như nhãn gốc được gắn lên trên hàng hóa hoặc bao bì thương phẩm những ngôn ngữ sử dụng phải là Tiếng Việt, trên đó nêu rõ những nội dung bắt buộc trên nhãn gốc luật định các cá nhân, tổ chức phải dịch từ tiếng nước ngoài sang Tiếng Việt hoặc là những nội dung mà nhãn gốc còn thiếu theo quy định của pháp luật Việt Nam cần phải bổ sung.

Nghị định số 126/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp; tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng sản phẩm, hàng hóa, thì các hành vi kinh doanh hàng hóa không có nhãn; không có nhãn gốc hoặc có nhãn gốc, nhưng ghi không đủ hoặc ghi không đúng các nội dung bắt buộc hoặc bị thay đổi; có nhãn, kể cả nhãn gốc hoặc nhãn phụ đối với hàng hóa nhập khẩu bị tẩy xóa, sửa chữa làm sai lệch thông tin về hàng hóa; gian lận về thời hạn sử dụng; hàng hóa đã quá hạn sử dụng… sẽ bị tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề, sẽ được áp dụng kể cả trong trường hợp vi phạm lần đầu.

Vai trò của cơ quan chức năng

Là đối tượng cần được quan tâm chăm sóc đặc biệt, người mua hàng luôn có mong muốn tìm được các món đồ tốt nhất cho cả mẹ và con. Không ít người có tâm lý “sính” hàng ngoại, cho rằng những sản phẩm có xuất xứ từ nước ngoài, nhất là các nước phát triển như Úc, Mỹ, Đức, Nhật Bản,... chất lượng sẽ vượt trội hơn và có công dụng tức thì cho cơ thể. Từ tâm lý đó, nhiều cửa hàng kinh doanh sẵn sàng lấp đầy cửa hàng bằng các mặt hàng ngoại nhập nhằm thu hút người mua. Tuy nhiên, vì lợi ích kinh doanh, một số doanh nghiệp đã thông qua con đường “xách tay” nhằm trốn thuế, giảm chi phí đầu vào. Thậm chí, không ít trường hợp sẵn sàng thuê gia công sản phẩm gắn mác “ngoại nhập” nhằm thu lợi, mặc cho sức khỏe người tiêu dùng có thể bị ảnh hưởng.

Trong thời gian gần đây, người tiêu dùng không khỏi hoang mang khi kho hàng mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, hàng gia dụng,... nhập khẩu của một người nổi tiếng “trên mạng”, bị cơ quan chức năng “khui ra” không rõ nguồn gốc xuất xứ, thiếu tem nhãn phụ tiếng Việt. 

Là một trong những hệ thống cửa hàng mẹ và bé lớn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh cũng như tại một số tỉnh miền Bắc, tuy nhiên không ít lần báo chí, truyền thông đưa tin về những vi phạm hàng hóa của An Ú và Nhím Store. Hành vi buôn bán mặt hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hàng lậu,…được coi là vi phạm pháp luật. Mặc dù đã bị cơ quan chức năng xử lý, nhưng An Ú và Nhím Store không những không khắc phục những thiếu sót mà vẫn tiếp tục bán các sản phẩm cho mẹ và bé không tem nhãn phụ, hàng xách tay từ nước ngoài. Dường như các biên bản xử phạt trước đó vẫn còn quá nhẹ tay đối với những chuỗi cửa hàng lớn hay chăng?

Với mức độ vi phạm liên tiếp như vậy, liệu rằng cục Quản lý thị trường tỉnh Bắc Ninh cùng các Đội quản lý thị trường phụ trách trên địa bàn tỉnh đã thực sự sát sao trong việc thanh tra, kiểm tra những địa điểm buôn bán đã từng bị xử phạt?

Trước tình hình trên, kính đề nghị Ban Chỉ đạo 389 Bắc Ninh chỉ đạo kiểm tra, xác minh, đồng thời xử lý dứt điểm, nghiêm minh những hành vi sai phạm liên quan đến hàng hóa để đảm bảo sự minh bạch của thị trường hàng hóa và quyền lợi của người tiêu dùng.