Sự khác biệt kinh hoàng giữa dầu cho người và dầu cho vật nuôi
Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ, cựu chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Ung thư Quốc gia City of Hope (Mỹ), đã đưa ra cảnh báo đanh thép từ góc độ khoa học: Hành vi sử dụng dầu chăn nuôi làm dầu ăn cho người không chỉ là vi phạm pháp luật nghiêm trọng mà còn tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe kinh hoàng, mang tính tích lũy lâu dài trong cơ thể.
Tiến sĩ Vũ thẳng thắn bác bỏ suy nghĩ sai lầm rằng "dầu dùng cho chăn nuôi mà gia súc vẫn sống, thì người ăn vào cũng chẳng sao". Ông nhấn mạnh, tiêu chuẩn chất lượng giữa hai loại dầu này được quy định "khác xa một trời một vực".
Cụ thể, dầu ăn dành cho con người phải trải qua quá trình kiểm soát chất lượng cực kỳ chặt chẽ ở nhiều chỉ số kỹ thuật quan trọng. Đơn cử như chỉ số peroxide (PV) – thước đo lượng oxy liên kết hóa học với dầu hoặc mỡ, quy định phải nhỏ hơn hoặc bằng 10 meq O₂/kg. Hay chỉ số axit béo tự do (FFA), không được vượt quá 1%. Đây là những ngưỡng an toàn tối thiểu để đảm bảo dầu không bị ôi thiu, biến chất, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Trong khi đó, dầu dùng cho chăn nuôi hoàn toàn không có quy định giới hạn cụ thể cho các chỉ số này. Hoặc nếu có, mức cho phép cũng cao hơn nhiều lần, thậm chí gấp hàng chục, hàng trăm lần so với dầu ăn cho người.
Đặc biệt, quy định về tỷ lệ các kim loại nặng trong dầu cho người và cho vật nuôi cũng có sự chênh lệch kinh khủng. Ví dụ, giới hạn đối với cadmium trong dầu ăn người chỉ là 0.05-0.1 mg/kg. Nhưng trong dầu chăn nuôi, con số này có thể lên tới 1.0 mg/kg, tức là cao hơn gấp 10-20 lần. Tương tự, với chỉ số chì, giới hạn cho người thường là nhỏ hơn hoặc bằng 0.1mg/kg. Tuy nhiên, dầu chăn nuôi có thể chứa tới 10mg/kg, một con số đáng báo động, cao hơn gấp 100 lần so với mức an toàn cho người.
"Điều này lý giải vì sao nhiều loại dầu ‘thô’ hoặc tinh chế sơ cấp vẫn có thể dùng cho thức ăn gia súc mà không gây tác hại rõ ràng lên sức khỏe của gia súc trong vòng đời ngắn của chúng. Nhưng nếu đưa vào cơ thể người, chúng hoàn toàn không an toàn chút nào", Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ phân tích rõ ràng. Đây là lời cảnh báo đanh thép, bác bỏ mọi lập luận đơn giản hóa về sự an toàn của dầu chăn nuôi đối với con người.
Ung thư, suy gan, suy thận: Hệ lụy âm thầm từ "dầu bẩn"
Tiến sĩ Vũ cũng giải thích thêm về quy trình công nghệ thực phẩm và những nguy cơ tiềm ẩn từ dầu kém chất lượng. Ông cho biết, dầu ăn cho người buộc phải trải qua một quá trình tinh luyện nghiêm ngặt. Mục đích của quá trình này là loại bỏ hoàn toàn tạp chất, cặn bẩn, axit béo tự do, peroxide và aldehyde – những hợp chất nguy hại. Đồng thời, dầu còn phải được khử màu, khử mùi và bổ sung các vi chất cần thiết như vitamin A, D để đảm bảo an toàn sinh học và nâng cao giá trị dinh dưỡng.
Ngược lại, dầu dùng trong thức ăn chăn nuôi thường là dầu ép thô hoặc dầu đã qua sử dụng, không hề trải qua quá trình loại bỏ các hợp chất oxy hóa và không được kiểm soát nghiêm ngặt về các thành phần độc hại. Do đó, chúng có thể chứa một lượng lớn các gốc tự do – những tác nhân gây tổn thương tế bào trong cơ thể người.
Các hợp chất như peroxide và aldehyde có trong dầu bẩn là tác nhân gây viêm mạn tính và đặc biệt nguy hiểm hơn, chúng là những yếu tố góp phần vào nguy cơ ung thư nếu tích lũy lâu dài. Trong khi đó, các kim loại nặng như chì, cadmium... có khả năng tích tụ trong gan và thận, gây suy giảm chức năng, thậm chí là suy gan, suy thận vĩnh viễn. Ngoài ra, các chất phụ gia công nghiệp không nằm trong danh mục được phép sử dụng cho thực phẩm người cũng có thể xuất hiện trong dầu chăn nuôi, mang đến những rủi ro sức khỏe không thể lường trước.
Chuyên gia khẳng định một cách dứt khoát: "Dầu dùng cho chăn nuôi không bao giờ được phép sử dụng làm thực phẩm cho người, kể cả gián tiếp hay trực tiếp". Mối nguy hiểm lớn nhất không nằm ở việc "ăn vài lần có chết không" như nhiều người vẫn nghĩ. Thay vào đó, nó nằm ở việc tích lũy độc chất trong cơ thể qua thời gian. Chính sự tích lũy này sẽ âm thầm gây nên những căn bệnh tiềm tàng, nghiêm trọng cho người sử dụng trong dài hạn, mà đỉnh điểm là các bệnh nan y như ung thư, suy gan, suy thận. Điều này có nghĩa là, hậu quả không đến ngay lập tức nhưng sẽ "ăn mòn" sức khỏe người tiêu dùng từng chút một, khiến họ đối mặt với bệnh tật mà không hay biết nguyên nhân.
Nâng cao cảnh giác và xử lý nghiêm vi phạm
Trước những thông tin gây chấn động về việc một số cơ sở bị phát hiện sử dụng dầu ăn dành cho thức ăn chăn nuôi để sản xuất, chế biến thành dầu ăn cho người, Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế) đã nhanh chóng đưa ra khuyến cáo khẩn cấp.
Cục An toàn Thực phẩm đặc biệt lưu ý các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, nhất là các bếp ăn tập thể và đơn vị cung cấp suất ăn sẵn, cần phải hết sức cảnh giác. Họ được yêu cầu làm rõ hồ sơ công bố, hồ sơ nguyên liệu của sản phẩm từ nhà cung cấp, không chỉ dựa vào bao bì, nhãn mác bề ngoài. Đây là biện pháp cốt lõi để truy xuất nguồn gốc và đảm bảo chất lượng nguyên liệu đầu vào.
Cùng với đó, Cục nhấn mạnh nguyên tắc bất di bất dịch: Không sử dụng nguyên liệu không đúng mục đích công bố trong chế biến thực phẩm, kể cả khi có đủ hóa đơn, chứng từ. Bởi lẽ, việc có hóa đơn, chứng từ chỉ chứng minh nguồn gốc mua bán, không đảm bảo mục đích sử dụng và độ an toàn của nguyên liệu.
Cục An toàn Thực phẩm cũng đưa ra lời cảnh báo nghiêm khắc: "Mọi hành vi cố tình sử dụng nguyên liệu không đúng với mục đích đã đăng ký để chế biến thực phẩm, đặc biệt trong trường hợp nguyên liệu không bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng, sẽ bị cơ quan chức năng xem xét, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật".
Đây là một lời nhắc nhở rõ ràng về hậu quả pháp lý mà các đối tượng vi phạm phải đối mặt. Hành động này không chỉ là tội ác với sức khỏe cộng đồng mà còn là hành vi phá hoại niềm tin thị trường và gây tổn hại nghiêm trọng đến nền kinh tế.
Vụ việc này một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về trách nhiệm của các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cả người tiêu dùng. Để bảo vệ sức khỏe của mình và cộng đồng, mỗi cá nhân cần nâng cao cảnh giác, lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, thương hiệu uy tín. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát, và xử lý thật nghiêm minh, đủ sức răn đe, để những hành vi bất chấp đạo đức, coi thường sức khỏe người dân không còn đất sống trong xã hội.
Tâm An
