Cát tặc lộng hành - người dân không biết dựa vào đâu?

 Tàu hút cát 'thu nhập khủng' mỗi ngày?

Ngày 3/4/2019, tại buổi làm việc với các bộ ngành, địa phương về tình hình vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình nhấn mạnh, việc quản lý của chính quyền địa phương chưa tốt mới xảy ra tình trạng người dân phải đơn độc chống chọi với “cát tặc”.

"Cát tặc" lộng hành trên sông

Phát biểu mở đầu cuộc họp, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đánh giá, thời gian qua dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, bộ ngành, địa phương công tác phòng chống hành vi vi phạm pháp luật khai thác cát đạt được kết quả nhất định.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho biết thời gian qua, tình hình khai thác cát sỏi đang có dấu hiệu hoạt động phức tạp trở lại với nhiều thủ đoạn tinh vi, có nơi công khai lộng hành, có nơi còn xảy ra xung đột giữa người dân với đối tượng vi phạm.

Phó Thủ tướng chỉ rõ, với những hành vi vi phạm pháp luật khai thác cát của các đối tượng đã gây hậu quả nghiêm trọng cho môi trường, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người dân. “Đặc biệt, nhiều nơi do khai thác cát trái phép còn sụp đổ công trình, nhà dân gây hậu quả chết người”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh và cho biết, người dân có nơi không biết dựa vào đâu mà phải tự tổ chức ra bảo vệ bờ sông, đấu tranh chống cát tặc.

Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình đánh giá, tình trạng khai thác cát trái phép phức tạp trở lại có nguyên nhân do cung không đủ cầu, lợi nhuận rất lớn, trong khi việc khai thác lại rất đơn giản. Thậm chí, Phó Thủ tướng còn được phản ánh, một tàu khai thác cát mỗi ngày kiếm được cả tỷ đồng. Bên cạnh đó, cũng còn nguyên nhân từ cấp ủy, chính quyền một số địa phương chưa làm hết trách nhiệm, có biểu hiện dung túng, buông lỏng quản lý. Có nơi người dân còn không biết dựa vào đâu, phải tự tổ chức ra bảo vệ bờ sông, đấu tranh chống “cát tặc”.

“Chính quyền đâu, công an đâu mà để bà con tự đứng ra đấu tranh với “cát tặc”? Việc quản lý chưa tốt mới xảy ra tình trạng người dân ở một số địa phương phải đơn độc chống chọi với “cát tặc” như vậy. Có nhiều nguyên nhân cần xử lý, nhưng chung quy vẫn là trách nhiệm người đứng đầu”, Phó Thủ tướng nêu.

Nhiều nơi, người dân không biết dựa vào đâu?

Phó Thủ tướng cho biết, nhiều nơi chưa thực sự quyết liệt, có sự buông lỏng quảng lý của chính quyền đối với cát tặc, thậm chí dư luận còn lên tiếng về tình trạng tiêu cực nhưng họ vẫn bao che cho vi phạm.

Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình phát biểu tại cuộc họp

Phó Thủ tướng yêu cầu các đại  biểu tập trung thảo luận phân tích, đánh giá về công tác quản lý của nhà nước đối với hoạt động khai thác cát thời gian qua, đặc biệt là công tác đấu tranh xử lý các vi phạm về khai thác cát trái phép. Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quản quản lý của nhà nước trong hoạt động khai thác cát tại các địa phương.

Cũng tại buổi làm việc, Trung tướng Nguyễn Văn Sơn, Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, từ sau Tết Nguyên đán, tình hình khai thác cát sỏi trái phép trên các tuyến sông, cửa biển hoạt động trở lại phức tạp với thủ đoạn tinh vi, có nơi công khai, có tính chất lộng hành, điển hình như tại thành phố Hà Nội, Bình Thuận, Lâm Đồng, Khánh Hòa, Bến Tre, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu... Các đơn vị có giấy phép khai thác khoáng sản lợi dụng kẽ hở của pháp luật, sự thiếu kiểm tra giám sát, buông lỏng quản lý của các cơ quan chức năng để khai thác ngoài diện tích, vượt độ sâu dẫn đến sạt lở bờ sông, gây sạt lở đất canh tác, biến đổi dòng chảy, thất thoát tài nguyên, an toàn đê điều, mất an ninh trật tự trên địa bàn.

Một trong những vướng mắc trong quản lý được các địa phương nêu ra là tình trạng “cát tặc” xảy ra ở những địa bàn giáp ranh. Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Hoàng Công Thủy, tại khu vực giáp ranh, trữ lượng cát bên Yên Bái không còn, thậm chí có hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh, doanh nghiệp kích động người dân, gây phức tạp tình hình. Thừa nhận có sự kích động, cạnh tranh không lành mạnh, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc Nguyễn Văn Trì cũng cho rằng, việc quản lý gặp rất nhiều khó khăn vì “cát tặc” thường lợi dụng ranh giới không rõ ràng để khai thác.

Tình trạng các đơn vị có giấy phép khai thác khoáng sản lợi dụng kẽ hở của pháp luật, sự thiếu kiểm tra buông lỏng quản lý của các cơ quan chưc năng tiến hành khai thác ngoài diện tích, khai thác vượt độ sâu dẫn đến sạt lở bờ sông đã được các phương tiện thông tin đại chúng phản ánh và đơn thư tố giác về vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác khoáng sản gửi các cơ quan ban ngành từ cơ sở đến Trung ương như tại Gia Lai, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Thái Bình.

Bộ Công an cho biết, từ năm 2017 đến nay Bộ đã liên tiếp mở hai đợt cao điểm. Theo đó, Công an các tỉnh, thành phố đã phát hiện đấu tranh, kiểm tra 13.610 vụ/4.286 đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác, tập kết cát và an toàn giao thông đường thủy; xử lý hình sự 07vụ/07 bi can về hành vi “Vi phạm các quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên”. Tịch thu 142 tàu hút cát và trên 800 công cụ, phương tiện khai thác cát trái phép. Tổng số tiền xử phạt trên 69,6 tỷ đồng.

Từ đầu năm 2019 đến nay, 14/20 địa phương đã phát hiện 659 vụ/426 đối tượng (cụ thể: Hà Nội 43 vụ, Thái Bình 31 vụ, Vĩnh Phúc 04 vụ, Hưng Yên 06 vụ, Quảng Nam 66 vụ, Bắc Ninh 22 vụ, Đồng Nai 173 vụ, Tuyên Quang 09 vụ, Quảng Ninh 29 vụ, Hải Dương 102 vụ, Thanh Hóa 44 vụ, Kon Tum 02 vụ, Bình Thuận 107 vụ, Phú Thọ 21 vụ) về hành vi khai thác cát trái phép và tập kết, kinh doanh cát trái quy định. Tổng số tiền xử phạt hơn 12 tỷ đồng, tịch thu 4.685 m3 cát, 73 ghe thuyền, 02 ô tô, 01 máy xúc. Khởi tố 02 vụ về hành vi khai thác khoáng sản trái phép (Thanh Hóa, Đông Nai).

Để ngăn chặn “cát tặc” lộng hành, Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm Chỉ thị số 03/CT-TTg về việc tăng cường hiệu lực thực thi chính sách, pháp luật về khoáng sản. Nâng cao trách nhiệm, nhận thức của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc ngăn chặn tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép. Địa phương, lĩnh vực nào để xảy ra vi phạm phải tổ chức kiểm điểm nghiêm túc trách nhiệm người đứng đầu, xem xét điều chuyển, bố trí công tác khác.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công an chủ động nắm chắc tình hình, tổ chức đấu tranh có hiệu quả với các hành vi vi phạm pháp luật, tập trung vào những địa bàn giáp ranh phức tạp. Đồng thời nghiên cứu đề xuất bổ sung chế tài xử phạt đối với các tổ chức, cá nhân tham gia khai thác, vận chuyển tiêu thụ cát, sỏi trái phép, đảm bảo tính răn đe.

“Chính quyền đâu, công an đâu mà để bà con tự đứng ra đấu tranh với “cát tặc”? Việc quản lý chưa tốt mới xảy ra tình trạng người dân ở một số địa phương phải đơn độc chống chọi với “cát tặc” như vậy. Có nhiều nguyên nhân cần xử lý, nhưng chung quy vẫn là trách nhiệm người đứng đầu”.

Hải Đăng (TH)