'Cát tặc' vẫn rầm rộ hoạt động trở lại

Thay đổi phương thức hoạt động

Như đã phản ánh mỗi khi thủy triều xuống, hàng chục tàu hút cát lậu, hay còn gọi là “bạch tuộc” xuất phát từ TP.HCM, Long An đua nhau ra khu vực Cồn Ngựa (khu vực biển Cần Giờ) và phao số 0 trên biển giáp ranh giữa TP.HCM và Bà Rịa-Vũng Tàu khai thác cát.

UBND TP.HCM, Công an TP, Bộ đội biên phòng (BĐBP) TP đã họp bàn, đưa ra những phương án nhằm xử lý tình trạng này. Sau thời gian ngắn im ắng, hoạt động khai thác cát lậu lại rầm rộ.

Tàu “bạch tuộc” khai thác cát trái phép trên biển Cần Giờ (Ảnh MP -TN)

Những đội tàu bạch tuộc này đa phần mang số hiệu từ các tỉnh phía bắc như HP, NĐ, QN, LA, BR-VT... hoạt động vô cùng tinh vi ngày đêm quần thảo khu vực khu vực Cồn Ngựa hút cát rồi đổ vào nhiều công trình lớn tại TP.HCM, Bà Rịa-Vũng Tàu, Long An...

Nếu như trước đây đội quân bạch tuộc này neo đậu ở các khúc sông lớn thì nay dưới sự truy quét của cơ quan chức năng đội quân bạch tuộc nép mình kín đáo ở các khúc sông nhỏ; thời gian hoạt động chuyển từ ngày sang đêm. Để đối phó với cơ quan chức năng, tàu “bạch tuộc” (sau khi hút trộm cát từ biển Cần Giờ) đi vào các cửa sông Soài Rạp, sông Gò Gia, Đồng Tranh, chuyển qua sà làn chở cát rồi mới đi vào TP.HCM, Long An để bán. Các tàu “bạch tuộc” khi đi khai thác cát thì che số hiệu hoặc dùng số hiệu giả để đối phó với cơ quan quản lý. Chưa kể đội quân này rất manh động sãn sàng chống trả lại cơ quan chức năng khi bị phát hiện.

Từ năm 2018 đến nay, Phòng CSGT đường thủy (PC08B) Công an TP.HCM phát hiện hàng chục vụ vận chuyển khai thác cát trái phép trên địa bàn TP, đề xuất tịch thu nhiều tàu “bạch tuộc” của “cát tặc”.

Đội quân 'bạch tuộc' vẫn ngày đêm vươn vòi hút trộm cát trên biển cần giờ

Điển hình, ngày 22.8.2018, PC08B bắt giữ tàu “bạch tuộc” số hiệu HP 4247 khi đang vận chuyển khoảng 1.000 m3 cát không rõ nguồn gốc trên sông Đồng Tranh (H.Cần Giờ). Lúc 2 giờ ngày 14.9.2018, PC08B bắt giữ tàu “bạch tuộc” số hiệu HP 4291 chở khoảng 1.000 m3 cát không có hóa đơn chứng từ trên sông Đồng Tranh.

Khoảng 23 giờ ngày 19.9.2018, PC08B tuần tra trên tuyến sông Nhà Bè phát hiện và bắt giữ 3 tàu “bạch tuộc” lần lượt có số hiệu: HP 4799, HP 4528 và NĐ 3456 (mỗi tàu chở khoảng 700 m3 cát) có gắn thiết bị bơm hút cát đang di chuyển từ hướng biển Cần Giờ vào TP.HCM. Qua kiểm tra, các tàu này không xuất trình được hóa đơn chứng từ cho khối lượng cát nói trên. Vụ việc đang được PC08B chuyển lên Công an TP xử phạt và đề nghị tịch thu phương tiện.

Theo PC08B, “cát tặc” dùng nhiều phương thức - kể cả hợp thức hóa đơn chứng từ - để đối phó khi bị kiểm tra. Cũng theo đơn vị này, qua công tác nghiệp vụ, hầu hết “đội quân tàu bạch tuộc” đa phần từ các tỉnh phía bắc vào hoạt động khai thác cát trái phép trên biển Cần Giờ.

Khi bị bắt giữ, thuyền trưởng các tàu “bạch tuộc” thường rất ngoan cố, né tránh, không thừa nhận hành vi khai thác cát trái phép. Còn theo BĐBP, các hoạt động khai thác cát trên biển chủ yếu ban đêm vào lúc thời tiết xấu; các tàu “bạch tuộc” rất liều lĩnh, sẵn sàng chống trả khi bị phát hiện; việc phối hợp giữa các tỉnh giáp ranh với TP.HCM trong công tác chống “cát tặc” không hiệu quả…

Mới chỉ xử lý được phần ngọn

Tại cuộc gặp mặt báo chí đầu năm 2019, thiếu tướng Phan Anh Minh, Phó giám đốc Công an TP.HCM, cho biết nguồn gốc phần lớn cát san lấp tại TP đều bất hợp pháp; kể cả cát san lấp ở những công trình sử dụng vốn ngân sách... Riêng cát xây dựng, các mỏ tại khu vực phía nam chỉ đáp ứng được 30 - 40% nhu cầu thị trường, còn lại 60 - 70% đều bất hợp pháp.

Theo PC08B, năm 2017, đơn vị này đã tuần tra, phát hiện, bắt giữ 10 vụ vận chuyển khai thác cát trái phép trên địa bàn TP; năm 2018 phát hiện, bắt giữ 13 vụ vận chuyển, khai thác cát trái phép. Năm 2018, Công an TP đã tham mưu cho UBND TP ra quyết định tịch thu 4 tàu “bạch tuộc” vận chuyển cát trái phép.

Khi bị lực lượng chức năng truy đuổi, các đối tượng tỏ ra  liều lĩnh và manh động

Tương tự, năm 2017, BĐBP bắt giữ 37 vụ, 91 đương sự, 89 phương tiện khai thác, vận chuyển cát trái phép, xử phạt gần 1,9 tỉ đồng và tịch thu hơn 15.000 m3 cát. Năm 2018, bắt giữ 46 vụ, 75 đương sự và 75 phương tiện khai thác, vận chuyển cát trái phép, xử phạt hơn 1,3 tỉ đồng, tịch thu hơn 12.000 m3 cát. Trong số đó, BĐBP phát hiện, bắt giữ nhiều tàu “bạch tuộc” khai thác, vận chuyển cát tại vùng biển Cần Giờ.

Theo thiếu tướng Phan Anh Minh, Phó giám đốc Công an TP.HCM, hiện nay hầu hết cát san lấp công trình tại TP là bất hợp pháp, bởi TP.HCM không có mỏ được cấp phép. Riêng cát xây dựng, các mỏ cấp phép cũng chỉ đáp ứng được 30 - 40%, còn lại 60 - 70% bất hợp pháp. Việc xử lý “cát tặc” đang bất hợp lý, bởi nếu công an siết chặt để bắt, thì nguồn cát khan hiếm, ảnh hưởng lớn đến các công trình xây dựng.

Nguồn cát tại TP dựa chủ yếu vào các mỏ được cấp phép tại Bến Tre, An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long... Thế nhưng nguồn cát được cấp phép tại các tỉnh này chỉ đáp ứng một phần cho nhu cầu TP. Để có cát san lấp, xây dựng thì các chủ công trình chủ yếu lấy từ nhiều nguồn khác nhau nhưng chủ yếu không rõ nguồn gốc tại biển Cần Giờ và các tỉnh miền Tây.

Để đối phó với các cơ quan chức năng, chủ công trình, chủ sà lan nghĩ ra nhiều cách khác nhau để hợp thức hóa đơn chứng từ. “Việc công an kiểm tra, bắt sà lan khai thác vận chuyển cát trái phép là đang xử lý phần ngọn vấn đề. Vấn đề căn cơ ở đây là phải xem lại quy hoạch khai thác khoáng sản tại TP để đáp ứng nhu cầu phát triển của TP”, một cán bộ công an TP.HCM cho biết.

Trong khi đó, tình trạng khan hiếm cát xây dựng đang đẩy mặt hàng này có gia skhoangr 700.000 đồng/m3. Trong khi nhu cầu cát xây dựng, san lấp của TP mỗi năm hàng chục triệu tấn. Trong khi đó, nhằm hạn chế các tác động xấu về môi trường do khai thác cát tự nhiên đang ngày càng cạn kiệt, phòng tránh sạt lở và đảm bảo an toàn khu dân cư ven biển, kênh rạch, nên TP không quy hoạch điểm khai thác cát.

Giải bài toán cung cầu cát xây dựng, san lấp, theo ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở TN-MT, UBND TP đã đề nghị UBND 19 tỉnh miền Đông và Nam bộ chỉ đạo Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp Sở TN-MT của các tỉnh này yêu cầu các doanh nghiệp đã được cấp giấy phép khai thác mỏ cát còn thời hạn khai thác, hỗ trợ tăng cường nguồn cung để nhanh chóng ổn định thị trường xây dựng của TP. Đồng thời, cần có sự liên kết vùng để vừa siết chặt công tác quản lý, vừa tổ chức quy hoạch khu vực đủ điều kiện khai thác cát một cách bài bản.

Hải Đăng