Người bạn "tráo trở"?
Theo hồ sơ vụ án, khoảng 17 giờ ngày 26/9/2017, Lê Xuân Định (SN 1973, trú TP. Buôn Ma Thuột, Đăk Lăk) đến Công an xã La Băng, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai trình báo về việc bị một nhóm 4 người đánh và lấy đi một chiếc xe ô tô, một đồng hồ RADO, một chiếc ví da có hơn 3,4 triệu đồng.
Quang cảnh phiên tòa
Tại bản cáo trạng số 09/CT-VKS của Viện kiểm sát nhân dân huyện Chư Prông thể hiện, vào ngày 24/9/2017, Định thế chấp cho vợ chồng ông Nguyễn Văn Năm (SN 1970) và bà Nguyễn Thị Đài (SN 1979), cùng tạm trú tại làng Dơ Bang, xã La Bang, huyện Chư Prông một xe ô tô bán tải BKS 29LD-4678 để vay số tiền 40 triệu đồng. Khoảng 20 giờ ngày 25/9/2017, Định đến nhà Năm thì thấy không có ai ở nhà, đồng thời thấy ô tô BKS 29LD-4678 ở trong sân nhà Năm nên Định đã dùng chìa khóa dự phòng mở cửa rồi điều khiển xe đi về TP. Pleiku. Lúc này, vợ chồng Năm đang uống cà phê tại làng Doách (xã La Vê, huyện Chư Prông) thì phát hiện chiếc xe bán tải biển số 29LD-4678 chạy ngang qua. Năm tức tốc chạy về nhà kiểm tra thì không thấy chiếc xe trên đâu nên đã mượn xe ô tô nhãn hiệu Innova BKS 47A-005.01, rồi rủ Nguyễn Xuân Đông (SN 1976, trú xã La Vê), Nguyễn Văn Lâm (SN 1995, quê Bình Định), Ngô Văn Quý (SN 1987, trú làng Doách) cùng đi tìm kẻ trộm xe. Năm đã điều khiển xe chạy đến trạm thu phí Đức Long Gia Lai (BOT) tại thôn Phú Tân, xã La Băng nhưng vẫn không thấy chiếc xe bị mất nên quay về. Trên đường về, Năm phát hiện xe ô tô biển số 29LD-4678 đang đi ngược chiều nên liền quay xe lại chạy theo. Khi Định dừng xe để mua vé qua trạm thu phí BOT thì Năm dừng xe phía sau, chạy bộ lại chỗ Định. Khi Định hạ kính xe xuống thì Năm nói: “tại sao ông mượn tiền tôi chưa trả mà lại dám lấy xe đi". Nói xong, Năm mở cửa và lôi Định ra khỏi xe, dùng tay tát rồi đấm vào mặt Định mấy cái gây chảy máu. Khi Định bị lôi về phía xe ô tô Innova thì Đông, Lâm và Quý cũng xuống xe đi lại chỗ Năm và Định. Lâm xông vào dùng tay đấm Định 1 cái vào lưng. Năm nói với Định: “giờ lên xe về nhà tôi giải quyết" và tiếp tục cầm tay kéo định về phía xe Innova. Trong lúc xô đẩy, Định bị rơi 1 chiếc đồng hồ hiệu RADO xuống đường và Đông nhặt được. Khi Năm kéo Định đến gần cửa lên xuống phía sau của xe Innova thì Đông và Quý đứng phía sau Năm, còn Lâm đi lại xe ô tô bán tải lấy chìa khóa xe. Lúc này, Định không chịu lên xe Innova mà ngồi xuống ôm vào dải phân cách đường bằng bê tông. Năm tiếp tục giằng co với ý định kéo Định lên xe nhưng không được nên dùng tay lấy 1 ví da ở túi quần sau của Định. Sau đó, nhóm Năm điều khiển hai xe ô tô đi về. Trên đường về, Đông đưa cho Lâm chiếc đồng hồ đã nhặt được và nói Lâm mang về tìm người mất để trả. Khi về đến nhà, vợ chồng Năm kiểm tra thì thấy trong ví có số tiền 1,067 triệu đồng và một số giấy tờ tùy thân của Định. Sau khi kiểm tra xong, Năm đưa mọi thứ cho Đài giữ. Toàn bộ sự việc đều được Đông, Quý, Lâm trông thấy.
Đến khoảng 16 giờ 30 phút ngày 26/9/2019(?), Định đến Công an xã La Băng tố cáo việc bị Năm đánh đập và lấy tài sản của mình. Sau khi được triệu tập lên làm việc, Đông, Lâm, Quý đã khai nhận việc đi tìm xe cùng Năm và chứng kiến sự việc Năm đánh và lấy tài sản của Định, Đài đã giao nộp cho Công an huyện Chư Prông 1 xe ô tô bán tải biển số 29LD-4678 cùng các giấy tờ tùy thân của Định; 1 ví da không có nhãn hiệu bên trong có số tiền 1,067 triệu đồng; Lâm giao nộp 1 đồng hồ hiệu RADO. Ngày 7/3/2018, Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự huyện Chư Prông kết luận, 1 ví da màu nâu không nhãn hiệu có giá trị thành tiền là 104.000 đồng. Từ đó, VKSND huyện Chư Prông kết luận, hành vi đánh Định rồi lấy chiếc ví da bên trong có số tiền 1,067 triệu đồng của Năm là nguy hiểm cho xã hội, đã xâm phạm đến sức khỏe, tài sản của người khác được pháp luật bảo vệ nên đã phạm vào tội “cướp tài sản”. Đông, Lâm và Quý vì chứng kiến và biết toàn bộ sự việc nhưng do không tố giác sự việc với cơ quan chức năng nên đã phạm vào tội “không tố giác tội phạm”.
Vụ việc xảy ra có công an trạm BOT chứng kiến?
Tại phiên tòa đã cho chiếu hai đoạn Video Clip do trạm BOT cung cấp thể hiện, những hình ảnh như mô tả trong bản cáo trạng là khá phù hợp. Cụ thể, ông Định điều khiển chiếc xe bán tải biển số 29LD-4678 đến trạm thu phí cho xe dừng lại mua vé. Ông Năm đến gặp và lôi ông Định xuống xe đánh ngay. Ông Năm lôi ông Định đến xe Innova đậu phía sau, mở cửa xe yêu cầu ông Định leo lên xe. Lúc này, Lâm, Đông, Quý cũng tham gia mở cửa xe để đẩy ông Định lên xe. Quá trình này, ông Định ôm chặt dải phân cách của trạm thu phí, không chịu buông tay. Sau đó, ông Năm móc ví da của ông Định rồi bốn người lên hai xe ô tô rời hiện trường...
Công an chứng kiến vụ việc nhưng chỉ đứng nhìn (Ảnh cắt từ clip)
Bốn bị can Năm, Đông, Lâm, Quý đều cho rằng không đồng tình với cáo trạng mà VKSND huyện Chư Prông truy tố bởi vì hai đoạn clip trên không có âm thanh nên diễn biến câu chuyện đã được thuật lại không được logic. Theo ông Năm, do có quen biết nhau từ trước, vào ngày 24/9/2017, do cần tiền nên Định đã thế chấp chiếc xe bán tải biển số 29LD-4678 cùng chìa khóa và giấy tờ xe cho vợ chồng ông để vay số tiền 40 triệu đồng. Từ đầu tới cuối đều do ông Định đề nghị, kể cả việc thế chấp xe cũng do ông này tự nguyện, hai bên không hề làm bất cứ một khế ước nào cả, bởi vì tin tưởng nhau. "Sau khi nhận tiền, ông Định đã giao chiếc xe này cho vợ chồng tôi cất giữ, bảo quản, nghĩa là từ lúc đó, chiếc xe trên do gia đình tôi tạm quản lý. Vậy mà chỉ ngày hôm sau, chưa trả tiền cho tôi, ông Định lợi dụng sơ hở, đã lén lút lấy trộm chiếc xe. Trong lúc cùng Đông, Lâm, Quý đuổi theo tìm xe, tôi không hề nghĩ được kẻ trộm lại chính là ông Định. Vợ tôi có gọi điện thoại cho ông Định để hỏi nhưng ông Định vẫn chối và nói không lấy xe, còn đe vợ tôi nếu làm mất xe thì phải đền. Tại trạm BOT, khi phát hiện người điều khiển xe chính là ông Định, tôi vì quá bức xúc, không kiềm chế được cơn tức giận nên đã đánh ông Định chứ không hề có chủ đích đánh ông Định để lấy cái ví da. Lúc đó, chúng tôi muốn đưa ông Định lên xe Innova để mang đi giao cho Công an xử lý nhưng ông Định cứ bám chặt vào dải phân cách nên không đưa đi được. Ông Định đã xin được cho về nhà để lo tiền, ngày mai quay lại thanh toán nên tôi mới thả. Việc tôi lấy cái ví da là vì nghĩ trong đó có giấy tờ tùy thân, sẽ buộc ông Định có trách nhiệm quay lại thực hiện lời đã nói chứ không hề biết trong đó có bao nhiêu tiền. Nếu tôi có ý đồ cướp tài sản, chúng tôi sẽ làm ở chỗ tối, ít người qua lại chứ ai lại dại dột thực hiện ngay chỗ đèn sáng trưng, đông người và có Công an túc trực 24/24. Tôi không thể nào ngờ ông Định lại tráo trở lần thứ hai khi đến Công an tố cáo chúng tôi cướp tài sản của ông ấy. Giả sử, nếu hôm đó chúng tôi không đuổi kịp thì có phải là sau này gia đình tôi phải đền chiếc xe cho ông Định không?", ông Năm bức xúc nói.
Hai Video clip cũng thể hiện, sự việc diễn ra đến hơn 4 phút, ghi lại cảnh nhóm ông Năm đánh, bắt ông Định lên xe Innova, toàn bộ sự việc đều được 2 cảnh sát mặc cảnh phục chứng kiến song họ chỉ đứng nhìn, không hề có phản ứng như can thiệp hay gọi lực lượng chức năng đến xử lý và trong hồ sơ cũng không có bất cứ lời khai nào của những người này (?). Bốn bị can đều cam cho rằng, ngay từ khi làm việc với Công an, từ đầu tới cuối họ đều khai vì phát hiện kẻ trộm xe nên mới đánh. Sau đó, do áp giải Định lên xe để giao cho cơ quan chức năng không thành nên Năm mới lấy chiếc ví da để buộc ông Định phải thực hiện việc trả nợ. Song các cơ quan tố tụng không quan tâm chi tiết này mà chỉ xâu chuỗi hành vi đánh người, lấy đi của ông Định 1.067.000 đồng để quy tội ông Năm thành cướp tài sản, ba bị can kia tội không tố giác tội phạm.
Theo hồ sơ, vào ngày 5 và ngày 9/3/2018, Công an huyện Chư Prông ra quyết định khởi tố bị can đối với 4 ông Năm, Lâm, Đông, Quý để điều tra hành vi cướp tài sản và không tố giác tội phạm. Điều lạ là, hành vi lén lút trộm cắp chiếc xe ô tô do mình thế chấp của ông Định đã rõ như ban ngày song cơ quan điều tra chỉ xét cho làm bị hại(?). Trước quá trình đấu tranh của các bị can, mãi đến ngày 7/3/2019, nghĩa là sau gần 2 năm, Công an huyện Chư Prông mới ra quyết định khởi tố bị can đối với Định để điều tra hành vi trộm cắp tài sản(?)
Theo ba bị can Quý, Lâm, Đông, tại trạm BOT họ đều nghe ông Định hứa ngày mai sẽ đến xin lỗi và mang 40 triệu đồng đến trả nợ cho vợ chồng ông Năm nên họ làm sao mà biết đó là tội phạm để đi báo Công an. "Giả sử hôm sau ông Định mang tiền đến trả thật, nếu chúng tôi tố giác ông Năm phạm tội thì có phải là vu khống người ta không?", ba bị can bức xúc nói.
Tất cả lời khai của bốn bị can trên, ông Định đều thừa nhận là hoàn toàn đúng sự thật. Việc này được thể hiện tại đơn xin rút đơn tố cáo của ông Định gửi Công an và VKSND huyện Chư Prông.
Theo quan điểm của Luật sư Lê Đình Quốc-Đoàn luật sư Gia Lai, việc các cơ quan tố tụng huyện Chư Prông truy tố bốn bị can về các tội danh cướp tài sản và không tố giác tội phạm có rất nhiều vấn đề và chứng cứ buộc tội cần phải làm rõ.
Thứ nhất, cáo trạng số 09 của VKS ghi ngày 26/9/2019, Định đến Công an xã La Băng tố cáo việc bị Năm đánh đập và lấy tài sản của mình, nhưng theo bản kết luận số 07/KL-ĐT ngày 09/3/2019 của cơ quan điều tra Công an huyện Chư Prông thì ngày 26/9/2917 ông Định đến Công an xã La Băng tố cáo Nguyễn Văn Năm đánh đập và lấy tài sản của Định. Như vậy, thời gian trong 2 văn bản pháp lý quan trọng của 2 cơ quan tiến hành tố tụng trong vụ án này là khác nhau. Đây chính là một trong những chi tiết vi phạm tố tụng nghiêm trọng, bởi vì thời điểm ngày 26/9/2019 đến nay vẫn chưa tới, vậy thì VKS Chư Prông dựa vào cơ sở nào để truy tố họ?
Cáo trạng truy tố sự việc xảy ra trong tương lai
Kế đến, việc ông Năm đánh ông Định là kết quả việc ông Định lén lút lấy trộm xe ô tô đã thế chấp cho ông Năm. Theo quy định của pháp luật, bất cứ công dân nào cũng có quyền bắt giữ người phạm tội quả tang. Việc ông Định lén lút ăn trộm xe từ nhà ông Năm đó là hành vi phạm tội nên khi nhóm ông Năm có ý định bắt giữ ông Định đưa lên xe để về giao nộp cho cơ quan Công an là hoàn toàn đúng pháp luật. Còn việc ông Năm đánh ông Định là do quá bức xúc trước sự tráo trở của ông Định, hành vi này phù hợp với diễn biến câu chuyện, cũng như tâm lý người dân bình thường. Ngoài ra, việc ông Năm đánh ông Định có phải là làm cho ông Định tê liệt ý chí để nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản hay không khi ông Định còn đủ tỉnh táo bám chặt dải phân cách không chịu lên xe Innova và sau đó còn chạy theo xin ông Năm 100.000 đồng để đón xe về Đăk Lăk. Nếu đúng là nhóm ông Năm đánh người để cướp tài sản thì căn cứ vào Video clip ta sẽ thấy, sau khi đánh ông Định, nhóm người này còn lấy đi chiếc ô tô, thế nhưng vì sao cơ quan điều tra lại không đưa chiếc xe biển số 29LD-4678 vào làm vật chứng vụ án cướp tài sản mà lại cho rằng nó là vật chứng vụ án trộm cắp tài sản do ông Định thực hiện", luật sư Quốc đặt câu hỏi.
Ông Định còn đủ tỉnh táo chạy theo xin ông Năm 100.000 đồng để đón xe về Đăk Lăk (Ảnh cắt từ clip)
Cũng theo luật sư Quốc, hai Cảnh sát bảo vệ mục tiêu trạm BOT đã chứng kiến việc nhóm ông Năm đánh và đòi bắt giữ ông Định lên xe Innova mà không hề có động thái can thiệp hay gọi lực lượng chuyên trách đến xử lý?. Hôm xảy ra vụ việc, những người có mặt hôm đó tại trạm BOT cũng chứng kiến vụ việc được camera ghi hình lại, tại sao CQĐT lại không lấy lời khai của những người này, những người này đã chứng kiến nhưng không trình báo cơ quan chức năng thì có phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi không tố giác tội phạm hay không?
Cũng tại phiên tòa, ông Định khai trước đó đã có đơn xin rút tố cáo đối với Nguyễn Văn Năm vì thời điểm đó ông bị đánh đau nên có suy nghĩ nông cạn, tố cáo anh Năm không đúng với bản chất sự việc. Thời điểm đó Luật sư Lê Đình Quốc cũng đã gửi đơn kiến nghị đến các cơ quan tố tụng huyện Chư Prông, cũng như tỉnh Gia Lai để xem xét tình huống của vụ án và thực hiện theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, sau đó Nguyễn Văn Năm vẫn bị truy tố về tội “cướp tài sản”. Đại diện VKS cũng xác nhận quá trình truy tố thì có nhận được các loại đơn đó. Tuy nhiên, xem xét hồ sơ vụ án thì HĐXX cho biết cả đơn rút tố cáo của ông Định và đơn kiến nghị của luật sư đều không có trong hồ sơ, vị đại diện VKS đã không giải thích được lý do thiếu sót hồ sơ này(?) Dư luận hoài nghi về việc có hay không cơ quan tố tụng cố tình làm thiếu sót hồ sơ để gây bất lợi cho các bị cáo?
Xét thấy vụ án có nhiều điểm vi phạm tố tụng, cũng như nhiều tình tiết chưa được làm rõ, cần phải điều tra để làm rõ hơn, HĐXX đã tuyên trả hồ sơ để điều tra bổ sung.
Kim Yến
