Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân năm 2023 tăng 3,25% so với bình quân năm 2022, thành công này có ý nghĩa khi đây là năm thứ 10 liên tiếp lạm phát được kiểm soát theo mục tiêu của Quốc hội. Nhìn lại liên tiếp những năm qua, giới phân tích quốc tế đánh giá cao Việt Nam kiểm soát lạm phát, tỷ giá thành công, tăng trưởng cao vào loại hàng đầu thế giới. Hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá được phát huy tốt, phù hợp với điều kiện của Việt Nam, góp phần kiểm soát lạm phát.
Từ kết quả kiểm soát lạm phát thành công, hầu hết các chuyên gia kinh tế đều nhận định rằng lạm phát trong năm 2024 sẽ tiếp tục thấp hơn mục tiêu đề ra, được đặt trong khoảng 4-4,5%. Chẳng những vậy, các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng việc điều hành lạm phát trong năm 2024 còn thuận lợi hơn, dựa trên bối cảnh nền kinh tế thời gian tới.
Hầu hết các tổ chức quốc tế dự báo lạm phát trong năm 2024 của nước ta sẽ dao động trong khoảng 3-4%.
Kinh tế toàn cầu năm 2024 sẽ tiếp tục trì trệ do ảnh hưởng của chính sách thắt chặt tiền tệ trong hơn hai năm qua, kinh tế Mỹ thậm chí có thể rơi vào suy thoái. Theo đó, nhu cầu tiêu dùng của các nước này sẽ tiếp tục ở mức thấp, nên hoạt động xuất khẩu của Việt Nam dù phục hồi nhưng dự kiến chỉ tăng trưởng ở mức tương đối.
Tương tự, tổng cầu trong nước cũng đối mặt với thách thức tốc độ tăng suy yếu, khi thu nhập người lao động, hộ gia đình thời gian qua giảm sút. Số liệu thống kê cho thấy trong năm 2023, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành ước đạt 6.231.800 tỉ đồng, chỉ tăng 9,6% so với năm 2022. Con số này thấp hơn nhiều mức tăng lên đến 20% của năm 2022.
Trong khi đó, các dự báo về lạm phát năm 2024 đều chưa tính đến việc điều chỉnh giá một số hàng hóa, dịch vụ điều hành theo lộ trình thị trường. Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, việc điều chỉnh giá dịch vụ do Nhà nước quản lý theo hướng tính đúng, tính đủ các yếu tố chi phí, sẽ tác động mạnh tới chỉ số giá tiêu dùng năm 2024. Do đó, ngay từ đầu năm, các bộ, ngành, địa phương cần xây dựng kế hoạch, tính toán liều lượng và thời điểm điều chỉnh phù hợp với mục tiêu kiểm soát lạm phát để sớm lên phương án, lộ trình điều chỉnh giá, tránh bị động trong phối hợp chính sách.
Theo bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê giá, Tổng cục Thống kê cho biết, mặc dù dự báo lạm phát năm nay vẫn nằm trong tầm kiểm soát, nhưng bà Oanh cũng cảnh báo vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro: “Bởi, Việt Nam là quốc gia có độ mở nền kinh tế rất lớn, bất cứ động thái nào của thế giới cũng ngay lập tức tác động tới Việt Nam, cả tiêu cực lẫn tích cực. Trên khía cạnh kiểm soát lạm phát, lạm phát thế giới giảm tác động tích cực đến Việt Nam, vì không chịu tác động lạm phát chi phí đẩy. Tuy nhiên, việc kiểm soát lạm phát không bao giờ được chủ quan”.
Cụ thể, theo bà Oanh, cuộc chiến giữa Israel và Hamas đã lan rộng và chưa tìm ra “ánh sáng cuối đường hầm” tác động mạnh đến việc khai thác dầu thô. Tương tự, xung đột ở Biển Đỏ vẫn căng thẳng. Nếu căng thẳng tiếp tục leo thang, làm đứt tuyến đường vận tải huyết mạch của thế giới, thì sẽ khiến chi phí vận chuyển hàng hải cũng như chi phí logistics tăng mạnh. Khi đó, nhu cầu tiêu thụ nguyên nhiên vật liệu, hàng hóa tiêu dùng có giảm thì giá cả vẫn tăng.
Năm 2023, thế giới chịu ảnh hưởng, tác động tiêu cực bởi biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan. Sự xuất hiện của El Nino khiến hoạt động sản xuất nông nghiệp ở nhiều nước trên thế giới bị thất bát, nhiều cường quốc xuất khẩu lương thực, mía đường đã tạm dừng xuất khẩu vô thời hạn. Các nước phải nhập khẩu thì đua nhau “tích cốc phòng cơ”, khiến giá lương thực, đường và hàng loạt sản phẩm nông nghiệp khác tăng chóng mặt. Năm 2024 sự khắc nghiệt của thiên nhiên, thời tiết được dự báo còn khốc liệt hơn, khi thời tiết ở châu Âu giữa mùa Đông vẫn có ngày nóng như mùa hè. Việt Nam là một trong số ít quốc gia chủ động được lương thực, thực phẩm, rau củ quả, cà phê, hạt tiêu, hạt điều, trà... Nhưng nếu giá thị trường thế giới tăng, thì giá trong nước cũng tăng theo.
Tại Báo cáo kinh tế vĩ mô Việt Nam tháng 01/2024, Ngân hàng HSBC nhận định, lạm phát vẫn là vấn đề đáng lưu tâm. HSBC kỳ vọng lạm phát sẽ tiếp tục duy trì ở mức thấp trong năm 2024, dự báo ở mức 3,4%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu Quốc hội đề ra là 4 - 4,5%. Mặc dù xu hướng giảm lạm phát diễn ra trên diện rộng ở Việt Nam, áp lực giá vẫn chưa hoàn toàn mất đi. Rủi ro tăng lạm phát do năng lượng và thực phẩm vẫn còn khi những mặt hàng này chiếm tỷ trọng khá lớn trong việc tính toán lạm phát.
Thiên Trường (t/h)
