THCL Luật Đất đai 2013 không quy định về việc phát mãi tài sản. Vì thế, nhiều cơ quan chức năng tại địa phương khi thực thi đã phải vận dụng nhiều biện pháp khác nhau (miễn là không trái luật) để thu hồi đất…

Nghị định cần rõ ràng

Nghị định 102/2014/NĐ-CP ngày 10/11/2014 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai quy định “phạt tiền từ 10 triệu - 20 triệu đồng và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp đối với hành vi “tự ý cho thuê tài sản gắn liền với đất được Nhà nước cho thuê thu tiền thuê đất hàng năm” (Điều 19).

Tuy nhiên, cả Luật Đất đai 2013 và các văn bản hướng dẫn đều không có quy định cơ quan nhà nước mà DN phải xin phép khi cho thuê tài sản gắn liền trên đất. Vì vậy, không có cơ sở để xác định hành vi “tự ý” nêu trên. Đối với đất thuê được DN trả tiền thuê đất hàng năm hay trả 1 lần cho cả thời hạn thuê đất thì tài sản gắn liền với đất được tạo lập hợp pháp thuộc sở hữu của DN. Do đó, quy định xử phạt trên sẽ làm hạn chế quyền sở hữu của DN đối với tài sản của mình được ghi nhận trong Bộ luật Dân sự 2005.

Trong chuyến khảo sát việc thực hiện Luật Đất đai 2013 tại một số địa phương vừa qua, trong đó có tỉnh Bắc Giang, PV ghi nhận một số vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Thực tế, việc các DN đầu tư xây dựng nhà xưởng, văn phòng để cho các DN khác thuê là phổ biến. Nhiều DN sau khi thuê đất, do không có nhu cầu sử dụng hết số diện tích này đã đầu tư xây dựng nhà xưởng để cho DN khác thuê lại. Đơn cử như DN tư nhân M.H (xã Nội Hoàng, Yên Dũng) hiện đang có một hệ thống nhà xưởng cho nhiều DN khác thuê lại để sản xuất, kinh doanh…

Do đó, nghị định cần làm rõ, phân biệt rạch ròi khái niệm “tự ý”, bởi nếu chỉ nêu ra như vậy, sẽ thiệt thòi cho DN, người dân.

Nhiều khó khăn, vướng mắc

Theo ông Trương Đức Thư, Phó trưởng phòng Quản lý Đất đai (Sở TN&MT Bắc Giang), nhiều chủ đầu tư khi triển khai dự án đã thế chấp tài sản trên đất (trụ sở DN, nhà xưởng sản xuất, máy móc trang thiết bị...) và đất để vay vốn NH.

Tuy nhiên, do không triển khai được dự án, không có khả năng trả nợ nên các NH đã tiến hành phát mãi tài sản thế chấp. Nhiều DN đã mua lại tài sản phát mãi từ NH thông qua đấu giá, nhưng sau khi mua, các DN này không sử dụng được các tài sản phát mãi đã mua, không làm được GCN quyền sử dụng đất. Lý do là các tài sản này nằm trên đất của DN cũ, trong khi DN cũ vẫn còn quyền sử dụng đất (vẫn giữ quyết định giao đất). Bên cạnh đó, phát mại tài sản không được quy định là một căn cứ để thu hồi đất theo quy định của luật, vì thế, Nhà nước không thể thu hồi đất để giao cho người đã mua tài sản đấu giá.

Theo Sở TN&MT Bắc Giang, điều này đã dẫn đến nhiều vướng mắc, kiện cáo trong thời gian qua. Sở TN&MT nhận được nhiều văn bản của các NH, DN có vướng vào bất cập này. Trong khi đó, hầu hết các DN cũ không hợp tác với Sở TN&MT để xử lý. Điển hình cho vướng mắc liên quan đến phát mãi tài sản, nhưng không thu hồi được đất tại Bắc Giang là Công ty Xây lắp thủy lợi, Công ty Việt Nga, Công ty Thế Cường tại địa phương này.

Theo Luật Đầu tư, dự án không có khả năng thực hiện theo tiến độ đăng ký với cơ quan đăng ký đầu tư sẽ bị thu hồi GCN đầu tư. Tuy nhiên, tại Bắc Giang, hiện có nhiều trường hợp thu hồi GCN đầu tư nhưng lại không thu hồi được đất của dự án, do quy định của Luật Đầu tư và Luật Đất đai về thu hồi đất không thống nhất.

Theo đó, với nhiều dự án đình trệ, sau khi xác định chủ đầu tư không có khả năng để triển khai, UBND tỉnh ban hành quyết định thu hồi GCN đầu tư. Tuy nhiên, theo Luật Đất đai 2013 (điều 65), đối với dự án chậm triển khai, chủ đầu tư vẫn được gia hạn thời gian sử dụng đất 24 tháng. Điều đó có nghĩa, dự án đã bị thu hồi nhưng đất không thu hồi được, tiếp tục bỏ hoang trong 2 năm và không có cơ sở để triển khai xử lý đối với tài sản trên đất.

Ông Nguyễn Văn Lâm, cán bộ Phòng Quản lý đất đai (Sở TN&MT Bắc Giang) cho biết, với những trường hợp này, UBND tỉnh giao cho Sở TN&MT thu hồi đất nhưng rất khó khăn, bất cập. Theo ông Lâm, nếu dự án đã không triển khai được, bị thu hồi GCN đầu tư thì nên thu hồi luôn quyền sử dụng đất để giao cho DN khác như Luật Đất đai 2005 là tốt nhất…

Đại diện Sở TN&MT kiến nghị, cần có cơ chế để thu hồi quyết định giao đất của dự án cũ khi dự án ngừng triển khai, bị thu hồi giấy chứng nhận đầu tư hoặc tài sản bị phát mãi.

Khánh Yên (Thương hiệu & Công luận)