Nhiều vấn đề tồn tại trong quản lý, điều hành thị trường xăng dầu

Ngày 9/5, tại phiên họp thứ 23 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, khi báo cáo bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 và triển khai kế hoạch năm 2023, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, thời gian qua, kinh tế vĩ mô được giữ ổn định.

Dù vậy, trong nước xuất hiện những khó khăn về hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, đầu tư, thu hút vốn FDI; tăng trưởng tín dụng thấp.

Bên cạnh đó, điều hành giá chịu áp lực lớn hơn trước nhu cầu sử dụng điện tăng cao trong mùa nắng nóng sắp tới, cùng với việc điều chỉnh giá điện, dịch vụ y tế và các mặt hàng do Nhà nước kiểm soát giá, điều chỉnh chính sách tiền lương có thể tạo áp lực lên đến lạm phát.

Thẩm tra về nội dung này, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cơ bản đồng tình với báo cáo của Chính phủ, trong đó nhấn mạnh nhiều giải pháp quyết liệt đã được triển khai để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản.

Về một số vấn đề cụ thể, liên quan đến vấn đề xăng dầu, theo báo cáo của Chính phủ, thị trường xăng dầu hiện đã ổn định. Nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn hiện đã vận hành 107% công suất, bù lượng thiếu hụt xăng dầu trong thời gian sự cố. Nguồn cung trong nước đảm bảo.

Ủy ban Kinh tế đã cho ý kiến về thị trường xăng dầu. Nhìn nhận từ tháng 10/2022 đến nay, tuy giá xăng dầu được kiểm soát, nguồn cung trong nước đủ, nhưng nhiều cửa hàng xăng dầu ngừng kinh doanh, dẫn đến thiếu hụt xăng dầu cục bộ tại một số địa phương.

Từ phản ánh của các tổ chức, doanh nghiệp, Ủy ban Kinh tế cho biết nguyên nhân chính của tình trạng này là do các quy định về phương pháp tính giá chưa phù hợp với biến động thị trường, chưa đủ cơ sở khoa học và thực tiễn, không có tính cạnh tranh, chưa đủ bù đắp chi phí kinh doanh cho các doanh nghiệp bán lẻ.

Ủy ban Kinh tế cho biết, trong thời gian qua, Bộ Công Thương áp dụng giải pháp tình thế là lực lượng quản lý thị trường xử phạt các cửa hàng bán lẻ xăng dầu dừng bán không có lý do chính đáng, hoặc không thông báo cho cơ quan quản lý nhà nước dẫn đến nhiều cửa hàng bán lẻ xăng dầu cũng "đối phó" bằng cách bán hàng "nhỏ giọt".

Trong tháng 2/2023, trước sự phản ứng từ các doanh nghiệp bán lẻ, có thời điểm nhiều doanh nghiệp đầu mối, phân phối đã đồng loạt nâng mức chiết khấu để giảm bớt tồn kho, thu hồi vốn. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cho rằng, việc này chỉ là giải pháp tình thế, chưa giải quyết được căn cơ của vấn đề.

Bên cạnh đó, việc sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu có những bất cập và Nghị định số 95/2021/NĐ-CP dù mới có hiệu lực từ ngày 2/1/2022, nhưng đã sớm bộc lộ những hạn chế, vướng mắc, chưa giải quyết được triệt để căn nguyên của vấn đề, do đó, cần được xem xét, sửa đổi để kịp thời tháo gỡ.

Liên quan đến vấn đề giá điện, trong báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế cho biết, một số ý kiến cho rằng, việc tăng giá điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) khiến tăng chi phí đầu vào của các doanh nghiệp sản xuất trong bối cảnh đơn hàng giảm, xuất khẩu giảm.

Báo cáo cũng cho biết, cơ chế giá điện hiện nay là không hợp lý, bởi giá điện sinh hoạt của người dân chi trả còn cao hơn cả giá điện sản xuất của các doanh nghiệp (trong đó chiếm số lượng lớn là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài).

Cơ quan thẩm tra cũng nêu rõ chính sách giá điện như hiện nay không khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào máy móc, trang thiết bị ít tiêu hao năng lượng. Đó là lý do mỗi lần tăng giá điện, người dân đều cảm thấy không thoải mái.

Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân chính của khoản lỗ hơn 26.000 tỷ đồng năm 2022 của EVN, đồng thời sớm có giải pháp sớm khắc phục bất cập trong cơ chế giá điện.

Phương Thảo (Th)