Phát triển và bảo tồn giống gà Xương đen vùng Cao nguyên đá Đồng Văn

Gà xương đen (hay thường gọi là gà Mông hoặc gà Mèo) là đặc sản quý đang được chính quyền tỉnh Hà Giang quan tâm bảo tồn và xây dựng chiến lược phát triển

Điểm nổi bật của giống gà xương đen là có thịt, da, mào và xương đều có mầu đen đậm. Gà xương đen là giống gà có thịt săn chắc, chất lượng thịt thơm ngon, hàm lượng mỡ thấp. dưỡng từ lâu đời. Đây là giống gà chỉ đẻ khoảng 70 quả trứng/năm và mỗi năm gà xương đen chỉ đẻ trứng trong vòng 5 tháng, ít dịch bệnh và đặc biệt là mang lại nguồn thu nhập khá cao cho người dân vùng Cao nguyên đá Đồng Văn.

Thu nhập cao từ chăn nuôi gà xương đen

"Tôi rất phấn khởi khi đặc sản gà xương đen bản địa được bình chọn là 1 trong 157 sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu 2016. Đây là dịp để tôi quảng bá, giới thiệu đặc sản gà đen của cao nguyên đá Hà Giang đến nhiều người hơn nữa”.

Đó là câu nói với đầy niềm tự hào của người nông dân dân tộc Nùng anh Trương Văn Quynh (SN 1988) vượt khó ngoạn mục trở thành tỷ phú trẻ tuổi nhất nhì xã Nghĩa Thuận, huyện Quản Bạ (Hà Giang). “Hiện nay, gà Mông đen bản địa được ưa chuộng và mua với giá cao khoảng 150.000 – 200.000 đồng/kg. Nuôi thành công thì xuất lứa gà nào các nhà hàng cũng đều mua hết, một phần còn vì người dân ở đây nuôi gà hàng hóa không nhiều nữa”, anh Quynh nói.

Theo anh Quynh, nhắc đến giống gà xương đen của người Mông, mọi người xa gần đều biết về những ưu điểm của loại gà đặc sản này. Thế nhưng để phát triển chăn nuôi giống gà này thành quy mô hàng hóa ở vùng Cao nguyên đá thì khó lại càng thêm khó bởi điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Bình thường, các hộ ở đây chỉ nuôi rải rác vài con tới vài chục con để phục vụ nhu cầu thực phẩm của gia đình.

Theo kinh nghiệm nuôi gà xương đen của anh Quynh, mỗi lứa, gà mẹ chỉ đẻ từ 10 – 12 quả trứng. Đẻ được quả trứng nào, anh Quynh gom cất cẩn thận rồi cho ấp. Khi gà con mới nở, để tránh tổn thất anh Quynh nuôi úm gà. Anh Quynh cho biết: giai đoạn này, sức đề kháng của gà còn yếu nên dễ mắc dịch bệnh. Gà con cần phải được sưởi ấm để cung cấp nhiệt, người nuôi có thể dùng bóng điện tuỳ theo số lượng gà con mà bố trí hệ thống sưởi cho hợp lý và hiệu quả. Bên cạnh đó, anh Quynh còn chú ý đến vệ sinh chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi và tiêm phòng dịch bệnh đầy đủ cho đàn gà.

Hiện mỗi năm, anh Trương Văn Quynh nuôi khoảng 2.000 gà xương đen thương phẩm. Do chủ động được con giống; chi phí thức ăn mua cám, ngô, lúa thấp nên bình quân cứ mỗi lứa nuôi 500 con gà xương đen anh Quynh xuất bán 1 tấn gà thương phẩm thu về gần 200 triệu đồng, trừ chi phí còn thu lãi hơn 150 triệu đồng/lứa nuôi, mỗi năm anh Quynh thu nhập trên dưới 800 triệu đồng nhờ chăn nuôi gà xương đen địa phương.

Vừa qua, mô hình nuôi gà xương đen vùng cao của anh Trương Văn Quynh, dân tộc Nùng đến từ Quản Bạ, Hà Giang được vinh dự chọn là 1 trong 157 sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu 2016 do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam bình chọn và tổ chức.

Ngoài mô hình của anh Quynh thì trên địa bàn huyện Quản Bạ cũng có khá nhiều hộ gia đình nuôi gà xương đen. Nổi bật là hộ chị Lý Thị Chấu, dân tộc Mông, thôn Nặm Đăm xã Quản Bạ huyện Quản Bạ (Hà Giang). Chị Lý Thị Chấu cho biết: Từ đầu năm 2015, tôi mua 50 con gà xương đen giống về nuôi, sau hơn 10 tháng chăn nuôi, số lượng gà xương đen của gia đình được nhân lên trên 200 con, khi gà lớn, tôi bán đi 140 con, còn lại được để lại làm giống. Trọng lượng của gà trưởng thành trung bình đạt từ 1,5 - 1,7 kg/con, cá biệt có con đạt trọng lượng từ 2,5 - 3kg/con. Sau khi trừ các khoản chi phí đầu tư chăn nuôi gia đình còn lãi trên 60 triệu đồng.

Từ đầu năm 2016 đến nay, thu nhập từ chăn nuôi gà xương đen của gia đình tôi đạt khoảng 80 triệu đồng sau khi đã trừ các khoản chi phí đầu tư. Một điều đặc biệt là gà xương đen rất mắn đẻ, mỗi lứa cho từ 8 đến 10 quả trứng.

Bảo tồn và phát triển giống gà xương đen

Gà xương đen ngoài là đặc sản quý, các món ăn làm từ giống gà này dù đơn giản hay phức tạp cũng có sự hấp dẫn lạ kỳ bởi phẩm chất thịt, hương vị tự nhiên đặc trưng không lẫn với bất kỳ giống gà nào khác. Các món làm từ gà xương đen như canh thịt, nướng, rang muối hay lẩu gà thật sự hấp dẫn, làm hài lòng cả những thực khách khó tính nhất. Nhưng hơn cả giá trị ẩm thực, gà xương đen còn là một vị thuốc quý, là nguyên liệu cho nhiều vị thuốc.

Đặc biệt, gà xương đen có hàm lượng axit glutamic cao vượt trội so với các loại gà khác như gà ri và gà ác nên gà có vị ngọt đậm đà. Về mặt dinh dưỡng, gà xương đen có giá trị gấp nhiều lần so với các loại gà khác, vì thế người dân thường mua loại gà này về tần thuốc bắc, dành để tẩm bổ cho người suy dinh dưỡng.

Từ thực tiễn đó tỉnh Hà Giang đã chỉ đạo Trung tâm Giống Cây trồng và Gia súc Phó Bảng (huyện Đồng Văn) đẩy mạnh công tác phục hồi và phát triển giống gà xương đen quý hiếm của địa phương, nhằm bảo tồn và phát triển giống gà xương đen trước nguy cơ bị tuyệt chủng và tạo nguồn giống giúp đồng bào các dân tộc thiểu số nói chung và đồng bào dân tộc Mông nói riêng đẩy mạnh phát triển chăn nuôi góp phần nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo.

Theo ông Hạ Dương Thành - Phó chủ tịch UBND huyện Quản Bạ cho biết: “ Huyện đang tiếp tục vận động bà nuôi và nhân giống loại gà xương đen này, đặc biệt là tận dụng nguồn thức ăn sẵn có tại địa phương như ngô, thóc, lúa… đảm bảo gà thịt có chất lượng cao, được mọi người chấp nhận. Qua đó, giúp cho người nông dân đổi mới suy nghĩ, cách làm, xây dựng thêm nhiều mô hình hiệu quả, sáng tạo trong vận dụng những tiến bộ mới vào sản xuất, thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp, nông thôn một cách bền vững, nâng cao thu nhập và mức sống của người dân tại địa phương.”

Tại vùng cao, trình độ dân trí thấp, đời sống người dân còn gặp nhiều khó khăn, điều kiện thời tiết khắc nghiệt nên việc tìm ra loại cây, con phù hợp không phải dễ dàng. Do vậy, việc bảo tồn, phát huy những tiềm năng của giống vật nuôi bản địa để phát triển thành hàng hóa sẽ góp phần nâng cao thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số. Để thực hiện được điều đó rất cần sự hỗ trợ của Nhà nước, đặc biệt là nguồn vốn và vấn đề chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật cho người dân trong chăn nuôi. Từ đó sẽ tạo tiền đề để người dân vùng cao tăng thêm thu nhập, góp phần xóa đói giảm nghèo.

Hoàng Cừ