Trạm bơm Hoằng Khánh tại xã Hoằng Khánh (nay là xã Hoằng Xuân, huyện Hoằng Hóa) được xây dựng từ năm 1964 đến năm 1971. Trạm bơm được lắp đặt 7 máy bơm CsV 1.000 của Hungari, có nhiệm vụ ban đầu là lấy nước từ sông Mã tưới cho 18.490ha canh tác của 2 huyện Hoằng Hóa, Hậu Lộc. Trong quá trình vận hành, khai thác công trình đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đầu tư nâng cấp năm 2001 và năm 2010.
Do trạm bơm đầu mối Hoằng Khánh sau gần 55 năm đưa vào sử dụng, mặc dù đã được sửa chữa, song vì nguồn kinh phí khó khăn nên việc sửa chữa mang tính chất chắp vá, không đồng bộ. Vì vậy, đến nay công trình đã xuống cấp nghiêm trọng. Các tổ máy bơm hoạt động không đủ công suất, đặc biệt là các thiết bị cơ khí xuống cấp hư hỏng nặng, tầng bơm bị thấm nước vào nhiều.
Mực nước trên sông Mã cũng ngày càng hạ thấp nên ảnh hưởng đến việc cung cấp nước tưới và sinh hoạt vùng hưởng lợi. Hiện nay Trạm bơm Hoằng Khánh do Công ty TNHH MTV Thủy lợi Bắc Sông Mã quản lý vận hành. Do các năm gần đây mực nước trên sông Mã hạ thấp, tại Trạm bơm Hoằng Khánh mực nước trước cống qua đê vào các tháng mùa kiệt có lúc mực nước xuống còn -1,15m.
So với cao độ đáy cống là -1,32m thì lưu lượng lấy vào cống không đủ so với thiết kế, dẫn đến thời gian chạy máy giảm. Vào mùa kiệt thời gian chạy đủ 7 máy chỉ đạt 10 - 12 giờ, còn lại chỉ chạy từ 1 đến 6 máy giảm dần theo mực nước xuống, lượng nước bơm chỉ đạt 50 - 60%. Các máy hoạt động không liên tục dẫn đến mực nước trên kênh thấp, các năm vừa qua không cấp nước tưới được cho vùng cao, vùng xa.
Hơn nữa, theo quy hoạch xây dựng vùng huyện Hoằng Hóa đến năm 2040 nhu cầu sử dụng nước cho nông nghiệp, sinh hoạt và công nghiệp, dịch vụ khác sẽ tăng cao hơn hiện tại, Trạm bơm Hoằng Khánh hiện tại sẽ không đáp ứng được các nhu cầu cấp nước.
Để công trình đảm bảo cấp đầy đủ nước cho các nhu cầu nông nghiệp, sinh hoạt và công nghiệp dịch vụ hiện tại và trong tương lai, bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước do Bộ Nông nghiệp và Môi trường quản lý, Trạm bơm Hoằng Khánh đã được triển khai thi công xây dựng từ ngày 15/12/2024. Trạm bơm gồm 6 tổ máy bơm chìm, trục đứng, tổng công suất bơm Q=21 m3/giây. Trong đó, các hạng mục chính được đầu tư bao gồm: nhà trạm bơm, cống qua đê, kênh và công trình trên kênh, nhà quản lý và khuôn viên.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh và các ngành chức năng, trạm bơm vừa thi công vừa phục vụ sản xuất và dân sinh. Trong quá trình thi công vừa phải giữ lại cống qua đê và trạm bơm cũ để tưới cho cây trồng và nước sinh hoạt của người dân, chỉ được phá dỡ, hoành triệt và triển khai khu quản lý khi trạm bơm mới đi vào hoạt động. Trong đó, có hạng mục cống qua đê mục tiêu đến cuối tháng 5/2025 phải thi công cơ bản xong, đáp ứng yêu cầu phòng, chống lũ năm 2025.
Khảo sát tại hiện trường thi công, chủ đầu tư (Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình NN&PTNT Thanh Hóa) đã bố trí cán bộ, kỹ sư giám sát chất lượng thi công, phối hợp với liên danh nhà thầu giải quyết các khó khăn, vướng mắc phát sinh; triển khai các giải pháp cụ thể đẩy nhanh tiến độ thi công trạm bơm, đáp ứng mục tiêu tiến độ, chất lượng. Liên danh nhà thầu đang gấp rút thi công đồng bộ các phần việc của Trạm bơm Hoằng Khánh.
Lê Huy
