Mặt hàng vi phạm chủ yếu gồm: xăng dầu, thực phẩm chức năng, sữa, thuốc, mỹ phẩm, thuốc lá, ma túy, vàng, hàng giả mạo xuất xứ Việt Nam...
Tuyến đường biển chiếm tỷ trọng vi phạm cao với 53,2%/tổng số vụ, tập trung tại các cảng biển lớn, liên quan đến các hành vi vi phạm như: khai sai tên hàng, chủng loại, trị giá hải quan, mã số hàng hóa, xuất xứ. Tuyến đường bộ ghi nhận nhiều hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép, vi phạm liên quan đến hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc đối với các mặt hàng như: pháo nổ, đường kính trắng, thực phẩm đông lạnh, bách hoá tiêu dùng, thuốc lá điếu; tập trung chủ yếu tại địa bàn các tỉnh miền Trung và tuyến biên giới Việt - Lào, Việt - Trung, Việt - Campuchia.
Hoạt động vận chuyển trái phép chất ma tuý, tiền tệ, vàng qua biên giới có dấu hiệu gia tăng, diễn biến phức tạp trên tuyến hàng không với phương thức, thủ đoạn tinh vi. Các đối tượng, tổ chức vi phạm lợi dụng sự thông thoáng của chế độ chính sách liên quan đến tạo thuận lợi thương mại, đơn giản hóa thủ tục hải quan, sự phát triển của thương mại điện tử, phương thức chuyển phát nhanh, dịch vụ ký gửi hàng hóa... để buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển hàng hóa trái phép.
Trước tình hình trên, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng nhằm tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Bám sát định hướng chỉ đạo của Chính phủ, Cục Hải quan chủ động ban hành Kế hoạch số 3362/KH-CHQ ngày 26/4/2025 kiểm tra, giám sát và kiểm soát chống chuyển tải bất hợp pháp, gian lận xuất xứ đối với hàng hóa nhập khẩu, xuất khẩu, quá cảnh. Đồng thời, ngay sau thời điểm Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 65/CĐ-TTg ngày 15/5/2025 về mở đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, Cục Hải quan đã: (i) tham mưu xây dựng Kế hoạch đấu tranh số 01/KH-BTC ngày 15/5/2025 của Bộ Tài chính về triển khai tháng cao điểm tấn công trấn áp tội phạm buôn lậu, vận chuyển trái phép qua biên giới hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng, sức khỏe cộng đồng; (ii) ban hành Công văn số 5214/CHQ-ĐTCBL ngày 18/5/2025 của Cục Hải quan về việc tăng cường công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong tình hình mới. Triển khai Kế hoạch số 01/KH-BTC, tính từ ngày 15/5/2025-15/6/2025, cơ quan Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ 93 vụ việc vi phạm, trị giá hàng hóa vi phạm trên 1.621 tỷ đồng (trong đó: 12 vụ hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, trị giá hàng hóa vi phạm trên 1.600 tỷ đồng; 81 vụ khác liên quan đến các mặt hàng ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng như thực phẩm đông lạnh; rau củ muối, bánh kẹo, mỹ phẩm..., trị giá hàng hóa vi phạm trên 21 tỷ đồng).
Trong lĩnh vực phòng chống ma túy, nhằm tăng cường triển khai kết luận, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ, trong bối cảnh tình hình hoạt động tội phạm liên quan đến ma túy ngày càng diễn biến phức tạp, Cục Hải quan đã ban hành Quyết định số 58/QĐ-CHQ ngày 15/4/2025 về Quy trình Kiểm soát ma túy của lực lượng hải quan (thay thế Quy trình phát hiện, ngăn chặn, xử lý các vụ việc mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy của lực lượng hải quan theo Quyết định số 3131/QĐ-TCHQ ngày 01/12/2021 của Tổng cục Hải quan). Đồng thời, xây dựng và đẩy mạnh triển khai Kế hoạch số 2618/KH-CHQ ngày 21/4/2025 về tăng cường kiểm soát ma túy, tiền chất của ngành Hải quan năm 2025. Hưởng ứng công văn số 4685/VPCP-KGVX ngày 27/5/2025 về việc triển khai tháng hành động phòng, chống ma túy năm 2025 với chủ đề “Chung một quyết tâm - Vì cộng đồng không ma túy”, Cục Hải quan đã ban hành Công văn số 7202/CHQ-ĐTCBL ngày 2/6/2025 triển khai Tháng hành động phòng, chống ma túy năm 2025 của lực lượng Hải quan.
Quá trình tổ chức triển khai, lãnh đạo Cục đã quán triệt, chỉ đạo Thủ trưởng các đơn vị trong toàn ngành căn cứ chức năng, nhiệm vụ, đồng thời bám sát tình hình, yêu cầu thực tiễn thống nhất lãnh đạo, chỉ đạo đơn vị huy động tối đa các nguồn lực, điều kiện đảm bảo và áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp, biện pháp nghiệp vụ nhằm tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát chặt chẽ trên tất cả các tuyến, địa bàn; đặc biệt tập trung vào các hành vi gian lận xuất xứ, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, hoạt động chuyển tải bất hợp pháp nhằm lẩn tránh thuế đối kháng, thuế chống bán phá giá và các biện pháp phòng vệ thương mại, vận chuyển trái phép chất ma túy qua biên giới. Cục Hải quan và các đơn vị Hải quan chuyên trách cấp Trung ương đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, cảnh báo nghiệp vụ toàn ngành về các mặt hàng trọng điểm, tiềm ẩn rủi ro cao như ma túy, tiền chất.
Kết quả bắt giữ và xử lý vi phạm: Từ ngày 15/12/2024 - 14/6/2025, cơ quan Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý là 8.561 vụ việc vi phạm pháp luật hải quan, trị giá hàng hoá vi phạm ước tính 13.614 tỷ đồng. Số tiền thu nộp ngân sách nhà nước đạt xấp xỉ: 461,36 tỷ đồng. Cơ quan Hải quan đã khởi tố 8 vụ, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 54 vụ.
Kết quả công tác đấu tranh phòng, chống ma túy: Từ 15/12/2024 -14/6/2025, cơ quan Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy phát hiện, bắt giữ: 103 vụ/110 đối tượng, trong đó cơ quan Hải quan chủ trì 43 vụ. Tang vật thu được khoảng 2 tấn ma tuý các loại (nhiều hơn 94,7 % so với tổng số ma túy thu giữ cùng kỳ năm 2024), gồm: 401,7 gram thuốc phiện; 122,39kg cần sa; 32,6kg heroin; 1,86kg cocain; 1.471kg ketamine; 273,53kg và 1.899 viên ma túy tổng hợp; 106kg và 60.000 viên ma tuý khác.
Minh Anh
