Tổ chức Tọa đàm hàng giả, hàng lậu - thực trạng và giải pháp

Tham dự Tọa đàm có: Đại diện Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia; đại diện Cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố; đại diện Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan); lãnh đạo Hiệp hội chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam (VATAP); lãnh đạo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA); đại diện các doanh nghiệp sản xuất và xuất nhập khẩu hàng hóa; các doanh nghiệp sản xuất, phân phối bia, rượu, thuốc lá, hàng tiêu dùng; các cơ quan báo chí…

Phát biểu mở đầu tọa đàm, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, Nguyễn Tiến Dũng cho biết:

Thời gian qua, mặc dù các cơ quan nhà nước đã có những chỉ đạo kịp thời, đưa ra nhiều giải pháp quyết liệt nhưng vấn nạn buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả vẫn âm thầm diễn ra, gây rất nhiều hệ lụy cho doanh nghiệp, ảnh hưởng xấu đến quyền lợi người tiêu dùng, tác động xấu tới toàn xã hội.

Tình trạng hàng giả, hàng có nguồn gốc từ nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ vẫn bày bán công khai ở nhiều nơi và gia tăng mạnh mẽ trên môi trường mạng. Tình trạng trốn thuế nhập khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp, khai báo gian dối vẫn diễn biến phức tạp.

Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế nêu trên trước hết là do chúng ta chưa huy động được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội vào cuộc. Chính quyền một số địa phương chưa quyết liệt trong chỉ đạo, thực hiện; một bộ phận cán bộ, công chức thiếu tinh thần trách nhiệm, yếu về chuyên môn, nghiệp vụ, ý thức tuân thủ pháp luật chưa cao; còn có biểu hiện nể nang, bao che, thậm chí có trường hợp “bảo kê” cho các hành vi vi phạm pháp luật, nhất là đối với hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc...

Phát biểu tại tọa đàm, Chủ tịch Hiệp hội chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam (VATAP), Nguyễn Đăng Sinh nhấn mạnh:

Những năm qua, thực trạng buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại diễn biến phức tạp, thủ đoạn vi phạm của các đối tượng ngày càng tinh vi, khó lường.

Đặc biệt, thời gian gần gần đây, do ảnh hưởng của tình hình đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp đã gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp và công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường của các lực lượng thực thi.

Do đó, các đối tượng đã lợi dụng tình hình để thực hiện các hành vi vi phạm. Nhất là, thực trạng kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử (facebook, zalo…) ngày càng diễn biến phức tạp, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát của lực lượng chức năng. Mặc dù các cơ quan thực thi đã tăng cường các biện pháp đấu tranh, tăng cường đầu tư về kiến thức, công nghệ để bắt kịp sự phát triển của thương mại điện tử.

Thời gian qua, lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra, xử lý nhiều vụ việc vi phạm lớn, bắt giữ nhiều kho hàng tại nhiều địa phương có chứa lượng lớn hàng hóa vi phạm, với nhiều chủng loại hàng hóa khác nhau.

Vấn nạn hàng giả, hàng nhái, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường cả về quy mô tính chất và địa bàn. Các mặt hàng giả ngày càng đa dạng, từ đồ ăn, thức uống, đến hàng hóa chất lượng cao như đồ điện tử, thậm chí tem chống hàng giả cũng bị làm giả. Hàng giả là vấn nạn của xã hội, ảnh hưởng tới uy tín, sức cạnh tranh của doanh nghiệp, đến quyền lợi, sức khỏe người tiêu dùng. 

Những năm qua, Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất hàng hóa và đã có nhiều chỉ đạo để đẩy lùi vấn nạn này. Các cơ quan chức năng cũng đã tăng cường công tác phối hợp, kiểm tra, kiểm soát, đấu tranh chống vấn lại này và đã đạt những kết quả tích cực.

Cuộc đấu tranh chống sản xuất hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại không chỉ là vấn đề của Việt Nam mà là của toàn khu vực và thế giới. Không còn là trách nhiệm của một ngành mà là của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội.

Hiệp hội chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam (VATAP) cũng đã chuyển hàng trăm hồ sơ về hàng giả, hàng nhái của doanh nghiệp hội viên tới các cơ quan thực thi để can thiệp, xử lý.

"Hiệp hội VATAP cũng kêu gọi các doanh nghiệp nghiêm túc thực hiện các quy định của pháp luật, nâng cao ý thức tự bảo vệ thương hiệu sản phẩm, hàng hóa của mình, bảo đảm chất lượng đối với công bố, chịu trách nhiệm trước pháp luật, sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp mình sản xuất kinh doanh, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong công tác phòng chống hàng giả và bảo vệ thương hiệu", Chủ tịch VATAP, Nguyễn Đăng Sinh đề nghị .

Theo ông Nguyễn Xuân Khương, Đội kiểm soát chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan): Trong bối cảnh xảy ra chiến tranh thương mại giữa một số nước lớn, nhiều doanh nghiệp đã tìm cách nhằm hưởng ưu đãi thuế quan của hàng hóa có xuất xứ Việt Nam. Hành vi gian lận này đã khiến nhiều doanh nghiệp sản xuất trong nước bị ảnh hưởng. Điều đáng lo ngại là sẽ tác động tiêu cực đến việc thực hiện các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà nước ta đã ký kết.

Trước tình hình trên, lực lượng hải quan có chức năng nhiệm vụ phòng chống buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, thời gian qua đã chủ động triển khai nhiều giải pháp ngăn chặn các hành vi gian lận, giả mạo nhãn hiệu xuất xứ, bảo vệ các nhà sản xuất Việt Nam, thu hút đầu tư trong nước để sản xuất sản phẩm xuất khẩu, đáp ứng tiêu chí xuất xứ Việt Nam.

Ông Nguyễn Xuân Khương thông tin: Qua quá trình triển khai công tác, lực lượng hải quan Hà Nội đã phát hiện một số phương thức mà các đối tượng lợi dụng để thực hiện hành vi vi phạm đó là: nhập hàng hóa từ nước khác vào Việt Nam và dán mác hàng hóa xuất xứ Việt Nam sau đó nhập khẩu, hoặc doanh nghiệp có dây chuyền máy móc, nhưng sản phẩm không đủ điều kiện đáp ứng tiêu chuẩn xuất xứ Việt Nam theo quy định của pháp luật.

Có tình trạng hàng hóa được đặt sản xuất ở nước ngoài trước khi nhập khẩu về Việt Nam, các thông tin về nhãn hiệu, địa chỉ trụ sở được được ghi sẵn bằng tiếng Việt và dòng chữ “Made in Việt Nam” hoặc sản xuất tại Việt Nam trên sản phẩm, bao bì sản phẩm để lừa dối người tiêu dùng.

Một số doanh nghiệp khai nhập khẩu các loại linh kiện, nguyên vật liệu để sản xuất, gia công xuất khẩu hoặc tiêu thụ trong nước, nhưng thực chất là sản phẩm gần như hoàn chỉnh, không trải qua công đoạn gia công, sản xuất hoặc chỉ trải qua công đoạn gia công, lắp ráp đơn giản, không đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo quy định.

Hoặc có tình trạng doanh nghiệp không có chức năng cấp C/O, nhưng đã tự thiết kế mẫu C/O để cung cấp cho doanh nghiệp khác xuất khẩu.

Một số đối tượng lợi dụng việc phân luồng miễn kiểm tra thực tế hàng hóa để gian lận về số lượng, chủng loại; khai sai, không khai báo trên tờ khai nhãn hiệu của hàng hóa nhập khẩu; hàng hóa quá cảnh; hàng nhập qua đường mòn, lối mở; trà trộn hàng hóa vi phạm và hàng hóa không vi phạm để nhập lậu.

Phát biểu tại buổi tọa đàm, bà Đỗ Thị Minh Thủy, Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia đánh giá cao việc Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức tọa đàm "Hàng giả, hàng lậu - thực trạng và giải pháp". Đây là dịp để các cơ quan chức năng, các nhà quản lý và doanh nghiệp kết nối, chia sẻ thông tin và tìm giải pháp tháo gỡ những khó khăn, tồn tại về lĩnh vực này, trong bối cảnh thực trạng hàng lậu, hàng giả thời gian tới được dự báo là còn diễn biến phức tạp.

Theo bà Đỗ Thị Minh Thủy, qua số liệu thống kê cho thấy, 9 tháng đầu năm, các lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý trên 100 nghìn vụ việc vi phạm về buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại (giảm gần 300% so cùng kỳ năm 2020). Thu ngân sách nhà nước trên 7.500 tỷ đồng (giảm khoảng 350% so cùng kỳ). Số vụ khởi tố 1.615 vụ (tăng khoảng 90% so cùng kỳ) với hơn 2 nghìn đối tượng (tăng gần 90% so cùng kỳ).

Số liệu trên cho thấy, số vụ việc buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại đã phát hiện, xử lý đã giảm đáng kể, trong khi đó, số vụ việc nghiêm trọng lại gia tăng.

Nguyên nhân chủ yếu là do diễn biến phức tạp của tình hình dịch Covid-19, các lực lượng chức năng của Việt Nam và Trung Quốc đã tăng cường các biện pháp kiểm soát khu vực biên giới.

"Dự báo thời gian tới, tình hình buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại còn diễn biến phức tạp, nhất là vào dịp cuối năm khi nhu cầu tiêu thụ hàng hóa của người dân tăng cao, đặc biệt là các mặt hàng tiêu dùng. Do đó, để đấu tranh hiệu quả công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, các cơ quan có thẩm quyền cần hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan, có chế tài xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm, đủ sức răng đe để các tổ chức, cá nhân không giám, không muốn và không thể sản xuất, kinh doanh hàng lậu, hàng giả, gian lận thương mại. Đặc biêt, cần tăng cường phối hợp giữa các lực lượng thực thi một cách đồng bộ, hiệu quả, tránh chồng chéo. Đề xuất kế hoạch cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại, nhất là dịp cuối năm"…, bà Đỗ Thị Minh Thủy nhấn mạnh.

Nguyễn Kiên