Tại buổi giám sát về công tác quy hoạch, quản lý và cấp phép khai thác cát, sỏi tại các tuyến sông trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long mới đây, ông Lưu Thành Công, Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long đã đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp các ngành chức năng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động khai thác cát sông, cương quyết xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định, từ đó hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng khai thác cát trái phép. Sở phối hợp thực hiện tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về hoạt động khoáng sản; quan tâm hỗ trợ, hướng dẫn người dân tham gia bảo vệ môi trường và phòng, chống sạt lở bờ sông; tham mưu tỉnh bố trí kinh phí cho các địa phương có nguồn tài nguyên, đẩy mạnh thực hiện công tác thanh kiểm tra.
Đoàn đã khảo sát thực tế tình trạng sạt lở tại các ấp An Hòa, An Thuận và An Long. Đây là 3 điểm sạt lở nặng nề nhất trên địa bàn xã An Bình, nhất là trong 2 năm nay tình trạng sạt lở diễn ra nghiêm trọng do thay đổi dòng chảy, xâm thực tự nhiên. Song, cũng còn một nguyên nhân là do việc khai thác cát liên tục nhiều năm tại 2 vị trí mỏ cát được cấp phép trên địa bàn xã.
Dịp này, địa phương kiến nghị các ngành, các cấp có kế hoạch phối hợp chặt chẽ với xã để đảm bảo hoạt động khai thác cát tuân thủ nghiêm giấy phép được cấp; sớm đầu tư đê bao từ sông Cổ Chiên đến sông Tiền để chống sạt lở, bảo vệ sản xuất của nhân dân. 
Nhiều điểm sạt lở gần sát vườn cây ăn trái của người dân xã Phú Thành, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long. Ảnh IT
Theo Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Long Roãn Ngọc Chiến, tổng trữ lượng cát sông trên địa bàn tỉnh là 125,2 triệu m3. Tỉnh hiện có 2 giấy phép thăm dò cát sông và 31 giấy phép khai thác cát sông còn hiệu lực (trong đó có 2 khu vực mỏ chưa hoạt động); tổng trữ lượng cấp phép của 31 mỏ đang khai thác là 32,83 triệu m3, công suất được phép khai thác hàng năm là 4,2 triệu m3/năm. Thực tế khai thác cát hàng năm trên các sông với mức độ sản lượng từ 3 triệu đến 3,5 triệu m3/năm, đạt 71,43% công suất được phép khai thác.
Từ năm 2017 đến nay, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Long đã kiểm tra 47 lượt doanh nghiệp và 86 cá nhân có phương tiện bơm hút cát sông. Qua kiểm tra phát hiện 5 doanh nghiệp chưa bố trí nơi lưu giữ tạm thời chất thải theo quy định, chưa bố trí bảng báo hiệu thông báo trên bờ tại khu vực khai thác và 85 cá nhân có phương tiện bơm hút cát sông không có giấy phép, kết quả xử phạt hành chính gần 1,7 tỷ đồng.
Theo đại diện Sở Tài Nguyên, Môi trường tỉnh Vĩnh Long thì để ngăn chặn tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra trên địa bàn, tỉnh đã thành lập nhiều chốt kiểm tra trên sông Tiền, sông Cổ Chiên và sông Hậu; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động khai thác cát sông của tổ công tác liên ngành để phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
Tuy nhiên, hoạt động khai thác cát trái phép vẫn diễn ra phức tạp và gia tăng, chủ yếu tại địa bàn giáp ranh với các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh. Hình thức khai thác trái phép thường bằng ghe bơm hút cát, hoạt động vào ban đêm hoặc ngày nghỉ, thời điểm lực lượng chức năng khó giám sát, kiểm tra, tiếp cận các phương tiện vi phạm; thủ đoạn của một số đối tượng vi phạm ngày càng nguy hiểm và manh động khi đối phó với cơ quan chức năng. Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp sau khi cấp phép còn vi phạm về khai thác chưa đúng vị trí, chưa thực hiện nghiệm các quy định về thả phao, cắm mốc khu vực khai thác; việc quản lý khối lượng khai thác thực tế của doanh nghiệp còn gặp khó khăn.
Ngoài ra, mức xử phạt hành chính do vi phạm đối với hành vi khai thác cát, sỏi trái phép còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe; việc quản lý cát, sỏi lòng sông liên quan trực tiếp đến chức năng quản lý của nhiều sở, ngành, địa phương; công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khoáng sản còn hạn chế, dẫn đến chưa có sự đồng thuận của người dân đối với hoạt động khai thác cát hợp pháp của một số mỏ được cấp phép.
Đồng chí Lưu Thành Công lắng nghe ý kiến của người dân cũng như chính quyền địa phương về tình trạng khai thác cát trái phép vẫn còn gây bức xúc trong nhân dân trên địa bàn. Đồng chí lưu ý, cần làm tốt hơn nữa công tác tuyên truyền về Luật Khoáng sản, Luật Tài nguyên và Môi trường; phối hợp với các ngành chức năng về việc cấp phép khai thác các mỏ; phát huy vai trò của toàn dân trong giữ gìn tài sản cát sông của quốc gia; cần dự trù khoản kinh phí và đề xuất hỗ trợ cho những địa bàn có tài nguyên cát làm nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra phát hiện vấn đề trộm cát.
Hải Đăng
