Phiên thứ 27, ngày họp thứ hai dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến về tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016-2021”. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung phiên họp. Ngay sau khi báo cáo của Đoàn giám sát chuyên đề, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội tiến hành thảo luận.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho rằng, về lĩnh vực quốc phòng an ninh, an ninh năng lượng đóng vai trò rất quan trọng. Báo cáo giám sát cần nêu rõ nét hơn nội dung về an ninh năng lượng. Bộ Quốc phòng, Bộ Công an đã có phương án bảo vệ các cơ sở sản xuất, truyền tải, lưu trữ năng lượng trong các tình huống, thời gian qua công tác này đã được thực hiện tốt. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới thì an ninh năng lượng có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương nhất trí với nhiều nội dung của báo cáo của Đoàn giám sát, ghi nhận hồ sơ kết quả giám sát được chuẩn bị đầy đặn có ý nghĩa nghiên cứu khoa học.
Để tiếp tục hoàn thiện báo cáo, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương đề nghị tiếp tục làm rõ một số vấn đề. Theo đó, đề nghị báo cáo kết quả giám sát cần bám sát các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội liên quan đến năng lượng. Phó Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng như Nghị quyết 134 của Quốc hội khóa XV đặt ra chỉ tiêu cụ thể về giám sát năng lượng, Nghị quyết 74 Quốc hội khóa XV về thực hành tiết kiệm chống lãng phí.
Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đây là các nghị quyết quan trọng đề ra nhiệm vụ cụ thể đối với vấn đề năng lượng của quốc gia, tuy nhiên báo cáo kết quả giám sát còn thiếu vắng nội dung này, do đó đề nghị rà soát để bổ sung.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, cần đánh giá việc khắc phục những vấn đề về thủy điện theo Nghị quyết 134 để từ đó đề xuất các biện pháp trọng tâm để giải quyết vấn đề thủy điện, những vấn đề vướng mắc của các nhiệm kỳ trước cho đến nay thủy điện đã làm được gì. Nhấn mạnh đây là vấn đề người dân rất quan tâm nhất là trước tình hình sụt lún, động đất do ảnh hưởng của thủy điện, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đặt vấn đề nội dung này được đánh giá như thế nào, việc khắc phục những vấn đề của thủy điện đã bảo đảm theo yêu cầu của Nghị quyết 134 và đề xuất biện pháp trọng tâm thời gian tới. Bên cạnh đó còn có vấn đề về quy hoạch phát triển đồng bộ thủy điện, nhiệt điện…là những vấn đề rất khó.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng đề nghị xác định các giải pháp trọng tâm về kịch bản để bảo đảm an toàn, năng lượng; giải pháp trọng tâm vấn đề quy hoạch tổng thể với quy hoạch phân ngành, xử lý bất cập của các quy hoạch ngành gây lãng phí lớn nguồn lực của xã hội, doanh nghiệp khi không phù hợp giữa công suất và truyền tải điện; giải pháp trọng tâm về hạ tầng năng lượng, về khoa học kỹ thuật, công nghệ năng lượng và thị trường năng lượng.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, trong quá trình giám sát, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã rất tích cực tham gia đóng góp vào Hồ sơ của Đoàn giám sát.
Đòan giám sát đã đưa ra nhận định, việc triển khai quy hoạch các phân ngành năng lượng còn nhiều bất cập, nhất là trong việc tổ chức quy hoạch điện VII và điện VII điều chỉnh đối với việc phát triển điện gió, điện mặt trời, thủy điện nhỏ.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, trong thời gian ngắn vừa qua, Bộ Công thương ban hành giá fit có thời hạn, xuất hiện nhiều phong trào đầu tư rất ồ ạt điện mặt trời, điện gió. Vừa qua, nhiều dự án dã hoàn thành và đưa vào hoạt động, có dự án được hưởng giá fit, có dự án không, hoặc có dự án được hưởng một phần giá fit… Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị cần làm rõ nguyên nhân trách nhiệm ban hành giá fit có đúng nguyên tắc và tiêu chí hay không, có công bằng giữa các doanh nghiệp hay không? Đồng thời cho rằng, vấn dề này có thể đánh giá là gây thất thoát lãng phí của xã hội.
Trong một số cuộc tiếp xúc cử tri gần đây, các đại biểu, cử tri ngành than quan tâm đến lộ trình quy hoạch điện VIII. Việt Nam đã cam kết với COP26 đến năm 2050 thực hiện phát thải ròng bằng 0, đối với ngành than ở Quảng Ninh hiện vẫn duy trì khoảng 40 triệu tấn/năm, năm 2040 giảm dần và đến năm 2050 không dùng than nữa.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu rõ, câu chuyện bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia phải cung cấp đủ than cho các nhà máy điện và các ngành sản xuất khác nhưng đến hơn 10 năm, phải dừng việc này lại, do đó công nhân ngành than bày tỏ lo lắng vấn đề này và băn khoăn cơ cấu kinh tế của Quảng Ninh ra sao, thời gian tới định hướng như thế nào trong bối cảnh địa phương này có tới 5-6 nhà máy than đang hoạt động.
Xuân Hải (lược ghi)
