Hộp nhựa đựng thực phẩm và câu chuyện bảo vệ sức khỏe

Đồ nhựa đựng thực phẩm - Hiểm họa “giấu mặt”

Theo khảo sát, trên thị trường hiện nay, các loại hộp nhựa đựng thực phẩm rất đa dạng, nhiều mẫu mã. Tại các siêu thị, người mua có thể lựa chọn thỏa mái từ nhiều loại dùng một lần (cốc uống nước) cho đến các loại đựng thức ăn được quảng cáo làm nguyên liệu từ nhựa PP 100%, loại theo tiêu chuẩn FDA của Mỹ,… với giá bán chỉ hơn 90.000 đồng/10 hộp, nhiều loại nhập khẩu thì có giá cao hơn, khoảng 150.000 - 200.000 đồng/hộp.

Còn đối với những loại hộp nhựa bày bán tại các chợ, vỉa hè thông thường không có nhãn mác, giá cũng rẻ hơn siêu thị. Các loại hộp nhỏ có nắp, có thể dựng muối, bột ngọt có giá từ 5.000 – 7.000 đồng, hộp to hơn dao động trong khoảng 45.000 - 55.000 đồng/bộ 3 chiếc.

Chia sẻ với chúng tôi, nhiều người tiêu dùng bộc bạch: “Vì giá thành rẻ nên hộp bày bán ngoài chợ vẫn được các bà nội chợ ưa chuộng. Còn một số ý kiến thì cho rằng, hộp nhựa nào cũng giống nhau nên chọn dùng hộp nhựa cũ để đựng cơm, đựng đồ ăn”.

Chị Nguyễn Thị Hiền, người đi mua hộp nhựa ở chợ Thổ Quan (Đống Đa, Hà Nội) cho biết: “Tôi thường mua hộp nhựa ở chợ để đựng thực phẩm, gia vị… và tôi thấy chúng khá bền, có thể sử dụng thời gian dài. Hơn nữa, giá cả của hộp nhựa ở chợ lại rẻ hơn nhiều so với mua ở siêu thị.

Tôi nhớ lần trước, tôi mua 1 hộp nhựa ở siêu thị với giá khoảng 50.000 đồng, nhưng khi tôi mua hộp nhựa tương tự ở chợ, giá chỉ khoảng 20.000 đồng. Sự chênh lệch giá cả này thật sự kiến tôi bất ngờ”.

Để tiết kiệm, nhiều gia đình còn đựng thức ăn bằng những hộp nhựa hay những những hộp cũ đã qua sử dụng nhiều lần. Họ vô tình không biết những chiếc hộp đó rất có nguy cơ bị nhiễm độc, bởi các loại nhựa sau một thời gian sử dụng thường bị ngả màu, trầy xước. Đây không những là nơi tích tụ vi khuẩn, gây ra các triệu chứng như đau bụng, nhức đầu, ngộ độc… mà đối với các hộp làm từ nhựa kém chất lượng sẽ sản sinh chất độc BPA (nguyên nhân dẫn đến các bệnh nguy hiểm như: tiểu đường, vô sinh, béo phì, ung thư…).

Dạo quanh một vòng từ các quán ăn vỉ hè, quán cơm bình dân cho đến siêu thị, nhà hàng sang trọng cũng đều sử dụng hộp nhựa dùng một lần để dựng đồ ăn/uống mang đi cho khách (dù đó là đồ nóng - lạnh hay đầu mỡ). Không những vậy, nhiều người còn có thói quen muối dưa, cà bằng những thùng nhựa rẻ tiền. Điều này, có thể gây hại lớn đến sức khỏe người ăn.

Theo chia sẻ của một vài chủ cửa hàng bán đồ uống, hiện các loại vật liệu thân thiện môi trường có giá thành khá cao trong khi đó, đồ nhựa dùng một lần lại có giá siêu rẻ. Nếu mua với số lượng lớn, giá thành các loại đồ này chỉ có giá từ 500 – 700 đồng/chiếc. Người bán đồ uống thực phẩm với giá bình dân cũng khó lòng lựa chọn loại vật dụng khác để đựng thuận tiện và giá rẻ hơn các loại hộp nhựa dùng một lần.

“Những suất cơm, bún, phở được bán với giá 35.000 – 45.000 đồng/suất thì người bán chủ yếu dùng vật liệu đóng gói giá rẻ nhất. Nhiều quán đựng bún, bánh phở, rau sống, nước canh trong túi nilong, khi mở ra tôi vẫn thấy mùi nhựa nồng nặc. Biết là có ảnh hưởng đến sức khoẻ nhưng giờ các quán ăn đều bán mang về như vậy, người tiêu dùng cũng đành “tặc lưỡi” ăn tạm”, đó là chia sẻ của chị Hồng Tươi (Cầu Giấy, Hà Nội).

Có nên bỏ hẳn đồ nhựa?

Về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội từng phân tích: Việc nên tiếp tục hay ngừng hẳn đồ nhựa luôn có những tranh cãi. Nếu quay trở lại thời gian ngày xưa, chúng ta sẽ thấy ông bà tổ tiên vẫn đựng thực phẩm bằng chất liệu sành, sứ rất tốt nhưng lại nặng nề, không tiện lợi trong cuộc sống và giá thành tương đối cao so với đồ nhựa.

“Việc sản xuất đồ nhựa ứng dụng vào cuộc sống hàng ngày là một bước tiến của công nghệ, đảm bảo độ tiện lợi. Cách tốt nhất là giảm dùng đồ nhựa để bảo vệ bản thân cũng như môi trường sống. Ông khuyên người tiêu dùng hãy dùng đồ nhựa một cách thông minh. Cái gì tái chế được thì tái chế. Loại nhựa dùng một lần thì dùng xong phải vứt bỏ. Tuyệt đối không dùng lại những lần sau vì nguy cơ hạt vi nhựa đi vào cơ thể rất khó tránh”, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh nhận định.

Ngoài ra, trong cuộc sống hàng ngày, người dân cũng nên chú ý duy trì các thói quen lành mạnh. Ví dụ, như rửa tay thường xuyên trong ngày, trước khi ăn sẽ rửa trôi đáng kể cặn hóa chất xuống cống. Trong nhà cần dọn dẹp sạch sẽ, thường xuyên hút bụi. Nếu có thói quen đựng thức ăn bằng hộp nhựa hãy thử chuyển sang hộp thủy tinh, thép không gỉ, không quay hộp nhựa trong lò vi sóng. Không dùng sản phẩm đóng hộp vì nguy cơ được lót BPA rất cao, thay vào đó là sản phẩm đóng trong lon. Ăn thực phẩm càng nguyên bản càng tốt. Uống nước bằng ly thủy tinh...

Chuyên gia Thịnh cũng khuyên rằng để đảm bảo an toàn, bạn nên mua các món đồ nhựa của các nhãn hiệu uy tín, có chứng nhận của cơ quan kiểm định nếu muốn đựng thực phẩm. Hãy chọn những đồ nhựa có độ trong, bóng cao, bề mặt không bị nhám hoặc xước.

Cách phân biệt loại nhựa độc hại và loại nhựa an toàn?

Theo TS Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam, nhựa an toàn là nhựa không chứa các hóa chất độc hại (ví dụ chất độc BPA gây ung thư, béo phì, vô sinh,...). Hiện nay, có 7 loại nhựa thông dụng thường được sử dụng. Người dân có thể phân biệt các loại nhựa dựa vào các ký hiệu được in dưới đáy vỏ chai/hộp nhựa bằng các con số từ 1-7. Các con số này biểu thị dấu hiệu phân loại nhựa và cho biết loại nào nên dùng và loại nào không nên dùng.

TS Trương Hồng Sơn cho biết: Những loại nhựa có ký hiệu 1, 2, 4 và 5 là an toàn để đựng thực phẩm. Còn những loại nhựa có ký hiệu 3, 6, 7 nên tránh dùng để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng. “Do sự phổ biến của các sản phẩm nhựa trong đời sống hằng ngày, đặc biệt là những vật liệu nhựa không an toàn gây ra sự nhiễm vi nhựa ở hầu hết dân số. Vi nhựa khi xâm nhập vào cơ thể sẽ tích tụ tại các bộ phận trong cơ thể như gan, phổi,... và gần như không có cách nào để thải độc nhựa khỏi cơ thể” - TS Trương Hồng Sơn cảnh báo.

Theo bác sĩ Sơn, để giảm thiểu tác hại của vi nhựa đối với sức khỏe con người, người dân có thể tránh sử dụng nhựa dùng 1 lần như ống hút, cốc nhựa, hộp nhựa,... và các loại nhựa có ký hiệu 3, 6, 7 để đựng thực phẩm, nhất là thực phẩm nóng, hoặc dùng để đựng thực phẩm quay trong lò vi sóng. Ưu tiên các loại nhựa có ký hiệu 1, 2, 4, 5 để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Cũng liên quan đến vấn đề này, trước đó, tạp chí Consumer Reports của Mỹ đã thử nghiệm nhiều loại thực phẩm để tìm các hóa chất trong hộp nhựa có thể gây hại cho sức khỏe. “Ở mức độ hóa học, một số hóa chất tạo nên nhựa có thể thấm vào thực phẩm”, bà Lauren F. Friedman, phó tổng biên tập về sức khỏe của Consumer Reports, cho biết.

Consumer Reports đã kiểm tra hai loại hóa chất thường được sử dụng trong nhựa: phthalates và bisphenol. Họ tìm thấy phthalates và bisphenol đều có trong hầu hết mọi loại thực phẩm mà họ thử nghiệm. Trong đó, các loại thức ăn nhanh có tỷ lệ các hóa chất này cao nhất. Những hóa chất trên gây rối loạn hormone (nội tiết). Về cơ bản, hormone tác động lên các tế bào trong nhiều bộ phận khác nhau của cơ thể con người trong một thời gian dài.

Cảnh báo thêm về tác hại khi sử dụng hộp nhựa, các chuyên gia của Tập đoàn Y khoa Hamad (HMC, Qatar) đã khuyến cáo người dân phải đề phòng khi sử dụng hộp nhựa để lưu trữ hoặc làm nóng thức ăn nhằm hạn chế tiếp xúc với hóa chất độc hại có thể ngấm từ vỏ nhựa. Tiến sĩ Ahmad al-Mulla, chuyên gia tư vấn cao cấp về sức khỏe cộng đồng tại HMC giải thích: "Hầu hết các loại nhựa đã được phát hiện gây ô nhiễm thực phẩm với các hóa chất như polystyrene, polyvinyl clorua (PVC), polyethylene, polycarbonate và phthalates”.

Tiến sĩ al-Mulla đề nghị người dùng ăn thực phẩm tươi sống và giảm tiêu thụ các loại thực phẩm chế biến sẵn để giảm việc tiếp xúc với hóa chất độc hại. "Việc lựa chọn thực phẩm tươi sống như là một phần của chế độ ăn uống lành mạnh, nó không chỉ giúp tránh được những hóa chất độc hại từ hộp nhựa mà còn tránh được một lượng lớn natri, chất béo và các thành phần không lành mạnh trong thực phẩm chế biến sẵn".

Minh An