Nhiều chính sách đặc thù hỗ trợ học sinh vùng cao
Lào Cai hiện được hợp nhất giữa hai tỉnh Yên Bái và Lào Cai, mở rộng thêm địa hình miền núi cao, nơi có nhiều đồng bào dân tộc sinh sống. Toàn tỉnh có 1.047 cơ sở giáo dục từ mầm non đến phổ thông; gồm 17 trường Phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) và 175 trường Phổ thông dân tộc bán trú (PTDTBT). Trong tổng số 470.000 học sinh, có tới 70% là học sinh dân tộc thiểu số.
Cùng với việc thực hiện đầy đủ các chính sách của Trung ương, tỉnh Lào Cai đã ban hành nhiều cơ chế riêng hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số và miền núi. Nổi bật như: hỗ trợ học sinh bán trú chưa đủ điều kiện được ăn trưa cùng các học sinh đủ điều kiện; hỗ trợ học sinh vùng đặc biệt khó khăn trong học tập; hỗ trợ học sinh yếu thế, hộ nghèo, cận nghèo tại ký túc xá; hỗ trợ nhân viên nấu ăn…
Tính đến nay, tổng kinh phí đầu tư cho giáo dục từ ba chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2022–2025 tại Lào Cai đạt trên 3.104 tỷ đồng, tạo động lực mạnh mẽ phát triển giáo dục toàn diện, đặc biệt ở vùng dân tộc thiểu số.
Riêng năm học 2024–2025, toàn tỉnh Lào Cai có hơn 8.200 học sinh PTDTNT được cấp học bổng, hỗ trợ với kinh phí trên 2.819 tỷ đồng; gần 1,25 triệu lượt học sinh hộ nghèo, cận nghèo được miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập (hơn 2.464 tỷ đồng); trên 64.000 học sinh vùng đặc biệt khó khăn được hỗ trợ ăn, ở (673 tỷ đồng); gần 688.000 trẻ mầm non thụ hưởng chính sách phát triển giáo dục mầm non (1.037 tỷ đồng); 253 học sinh, sinh viên dân tộc rất ít người được hỗ trợ hơn 5,5 tỷ đồng và 112 sinh viên sư phạm được hỗ trợ học phí, sinh hoạt phí (6 tỷ đồng).
Song song chính sách Trung ương, tỉnh Lào Cai cũng đã dành gần 300 tỷ đồng giai đoạn 2021–2025 để hỗ trợ học sinh bán trú, trẻ mầm non, bồi dưỡng học sinh giỏi, hỗ trợ giáo viên đạt chuẩn ngoại ngữ… Các chính sách đặc thù này góp phần giảm bớt khó khăn cho học sinh, giáo viên và các cơ sở giáo dục trên địa bàn.
Bên cạnh đó, tỉnh Lào Cai cũng đã triển khai Đề án sắp xếp mạng lưới trường lớp, đưa điểm trường lẻ về điểm chính và hợp nhất những trường quy mô quá nhỏ. Việc sắp xếp giúp giảm đầu tư dàn trải, tập trung nguồn lực gần 1.000 tỷ đồng.
Với việc thực hiện Đề án trên, tỉnh Lào Cai đã giảm được kinh phí đầu tư dàn trải, tập trung nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất cho các điểm trường mà nguồn lực còn hạn chế, đưa được các em học sinh vùng sâu, vùng xa vùng đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS) được học tập ở các điểm trường chính, giúp học sinh hòa nhập, có môi trường học tập, giao lưu với các học sinh.
Chú trọng chuyển đổi số và giữ gìn bản sắc dân tộc
Ngoài ra, tỉnh Lào Cai cũng đặc biệt quan tâm tới lĩnh vực chuyển đổi số, xây dựng trường học hạnh phúc, trường học an toàn thân thiện và giữ gìn được bản sắc các nền văn hóa dân tộc, triển khai mô hình dạy văn hóa dân tộc trong các trường phổ thông như múa Thèn Mông, múa Xòe Thái được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Nhờ những nỗ lực này, ngành giáo dục Lào Cai nhiều năm qua ghi nhận chuyển biến mạnh từ giáo dục đại trà đến giáo dục mũi nhọn, đặc biệt ở vùng cao, vùng dân tộc thiểu số. Tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THPT hàng năm đạt trên 99%; nhiều học sinh đoạt huy chương tại Olympic quốc tế, giải các cuộc thi sáng tạo, khởi nghiệp… Lào Cai đã hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi; là tỉnh thứ 18 đạt chuẩn phổ cập tiểu học mức độ 3 và đứng thứ 21 đạt chuẩn phổ cập THCS mức độ 2.
Ưu đãi mạnh cho đào tạo nguồn nhân lực dân tộc thiểu số
Trong giai đoạn tới, để góp phần xây dựng và phát triển nền giáo dục của tỉnh, nhất là khu vực ĐBDTTS, Lào Cai đã đưa ra nhiều giải pháp trọng tâm thúc đẩy đào tạo nguồn nhân lực đồng bào dân tộc thiểu số, như: Xây dựng chính sách ưu đãi học phí, học bổng đặc biệt cho học sinh, sinh viên DTTS ở bậc đại học, sau đại học, đảm bảo mức hỗ trợ đủ để học tập và sinh hoạt, đặc biệt sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp; Xây dựng chính sách hỗ trợ đối với học sinh ở các xã biên giới, chính sách hỗ trợ ăn trưa cho trẻ mầm non 3, 4, 5 tuổi để đảm bảo các mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non;
Tỉnh Lào Cai cũng dự kiến mở các chương trình đào tạo đại học, cao đẳng liên kết ngay tại địa phương, ưu tiên ngành nghề gắn với nhu cầu thực tế; đẩy mạnh truyền thông song ngữ đến từng thôn, bản; xây dựng cơ chế hỗ trợ việc làm và khuyến khích sinh viên trở về phục vụ quê hương sau tốt nghiệp.
UBND tỉnh Lào Cai cũng xác định sẽ tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền; phát huy sức mạnh hệ thống chính trị, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong tuyên truyền, vận động nhân dân phát triển giáo dục.
Đồng thời, tỉnh sẽ ban hành các nghị quyết, kế hoạch giai đoạn 2026–2030 gắn với đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao từ đồng bào dân tộc thiểu số và xây dựng các trường PTDTNT liên cấp tại địa bàn biên giới.
Hải Minh - Đức Diện
