Bức tranh tổng thể về khu, cụm công nghiệp trên địa bàn Ninh Bình
Trong bối cảnh tỉnh Ninh Bình bước vào giai đoạn phát triển mới sau sắp xếp, hợp nhất đơn vị hành chính và triển khai Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050, việc tổ chức lại không gian phát triển công nghiệp theo hướng bài bản, hiệu quả và bền vững đang trở thành yêu cầu cấp thiết.
Theo Quy hoạch tỉnh Ninh Bình thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 hiện có 117 cụm công nghiệp với tổng diện tích khoảng 5.583 ha. Trong đó, 43/80 cụm công nghiệp đã thành lập đi vào hoạt động, thu hút 1.138 dự án thứ cấp, tỷ lệ lấp đầy bình quân đạt 90,1%, tổng vốn đăng ký hơn 40.600 tỷ đồng.
Đối với khu công nghiệp, toàn tỉnh Ninh Bình được quy hoạch 53 khu công nghiệp với tổng diện tích gần 15.000 ha, hiện có 20 khu công nghiệp đang hoạt động. Đáng chú ý, Khu kinh tế Ninh Cơ – được thành lập từ tháng 1/2025 với quy mô gần 14.000 ha – được xác định là động lực tăng trưởng mới của tỉnh, phát triển theo hướng đa ngành, hiện đại, đã và đang thu hút những dự án quy mô lớn như Tổ hợp thép Xuân Thiện, Khu công nghiệp dệt may Rạng Đông…
Trên cơ sở rà soát hiện trạng và định hướng phát triển sau hợp nhất tỉnh, Sở Công Thương tỉnh Ninh Bình đề xuất phương án điều chỉnh đến năm 2030:
Về cụm công nghiệp: Hình thành khoảng 120 cụm công nghiệp, tổng diện tích 6.816 ha.
Về khu công nghiệp: Giữ nguyên 1 khu kinh tế và 52 khu công nghiệp, đồng thời dự kiến bổ sung 36 khu công nghiệp mới giai đoạn 2026–2030, với tổng diện tích trên 10.700 ha.
Tại hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận, thẳng thắn chỉ ra nhiều tồn tại của hệ thống cụm công nghiệp hiện nay. Trong đó nổi bật là:
Hạ tầng kỹ thuật tại nhiều cụm công nghiệp xuống cấp, thiếu đồng bộ;
Nhiều cụm chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường;
Quy mô nhỏ lẻ, phân tán, thiếu tính liên kết vùng;
Hiệu quả sử dụng đất chưa cao, một số nơi còn lãng phí tài nguyên đất đai.
Trên cơ sở đó, các đại biểu thống nhất quan điểm hạn chế tối đa việc phát triển mới cụm công nghiệp, chỉ duy trì những cụm thực sự cần thiết. Các cụm công nghiệp phải đảm bảo diện tích tối thiểu từ 50 ha trở lên; những cụm đủ điều kiện cần được xem xét sáp nhập hoặc nâng cấp thành khu công nghiệp.
Đối với khu công nghiệp, cần quy định diện tích tối thiểu từ 200 ha, ưu tiên bố trí tại những khu vực có lợi thế về hạ tầng giao thông, quỹ đất sạch, khả năng kết nối vùng, bảo đảm phát triển đồng bộ và lâu dài.
Tư duy mới, cách làm mới trong phát triển công nghiệp
Phát biểu kết luận hội nghị, Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình Đặng Xuân Phong nhấn mạnh: Bối cảnh mới sau hợp nhất tỉnh đặt ra yêu cầu phải đổi mới căn bản tư duy phát triển và quản lý khu, cụm công nghiệp. Thực tiễn cho thấy mô hình cụm công nghiệp hiện nay đã bộc lộ nhiều hạn chế, nhất là về môi trường, hiệu quả đầu tư, quản lý đất đai và nguy cơ phát sinh tiêu cực.
Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình yêu cầu UBND tỉnh Ninh Bình khẩn trương rà soát toàn diện toàn bộ hệ thống cụm công nghiệp hiện có, đánh giá đầy đủ hiệu quả kinh tế – xã hội, tình hình thu hút đầu tư, sử dụng lao động, đóng góp ngân sách và tác động môi trường. Trên cơ sở đó, đề xuất phương án sắp xếp, điều chỉnh, quản lý phù hợp, báo cáo Thường trực Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy xem xét, quyết định.
Quan điểm xuyên suốt được nhấn mạnh là: Hạn chế tối đa phát triển mới cụm công nghiệp; chỉ duy trì những cụm thực sự cần thiết, phục vụ tiểu thủ công nghiệp, làng nghề, hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ.
Đồng thời, cần xây dựng mô hình quản lý cụm công nghiệp theo hướng chuyên nghiệp, minh bạch, hiệu quả, tránh tình trạng buông lỏng quản lý, phát triển dàn trải, manh mún.
Về định hướng phát triển trong thời gian tới, Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình nhấn mạnh: Các dự án lớn, doanh nghiệp quy mô lớn bắt buộc phải bố trí vào khu kinh tế, khu công nghiệp, không xé lẻ vào các cụm công nghiệp;
Siết chặt kỷ cương quản lý, xây dựng bộ máy chuyên nghiệp, không để xảy ra tình trạng lợi ích nhóm, thất thoát, tiêu cực trong đầu tư hạ tầng;
Quy hoạch khu công nghiệp phải gắn với hạ tầng chiến lược, đặc biệt là cảng biển, đường sắt, đường bộ liên vùng; có thứ tự ưu tiên rõ ràng, xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, tránh tư duy cơ học, dàn trải;
Ông Đặng Xuân Phong yêu cầu UBND tỉnh Ninh Bình sớm hoàn thiện báo cáo tổng thể, đề xuất các giải pháp khả thi, trình Thường trực Tỉnh ủy và Ban Thường vụ Tỉnh ủy Ninh Bình xem xét, quyết định, tạo nền tảng quan trọng cho quá trình phát triển bền vững, hiệu quả và dài hạn của tỉnh Ninh Bình trong giai đoạn mới.
Thành Nam
