Indonesia đang để mắt đến nhu cầu lớn của Trung Quốc đối với sầu riêng, với giá trị nhập khẩu loại trái cây này lên tới gần 7 tỷ USD vào năm 2024. Parigi Moutong, một huyện ở tỉnh Trung Sulawesi của Indonesia, nổi tiếng với sầu riêng Monthong.
Sầu riêng Monthong có nguồn gốc từ Thái Lan và hiện nay được trồng rộng rãi ở Indonesia và Việt Nam. Giống sầu riêng này lớn, thường nặng khoảng 3kg đến 5kg. Nó có kết cấu kem và vị ngọt, với hạt nhỏ hơn và thịt dày hơn so với hầu hết các giống khác.
Trong khi sầu riêng Monthong của Indonesia ở dạng đông lạnh đã có mặt ở Trung Quốc, hiện chúng cũng đang được xuất khẩu qua Thái Lan.
Indonesia chuẩn bị kế hoạch xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc vào cuối năm nay, sau khi một thỏa thuận mang tính bước ngoặt giữa hai nước được ký kết.
PT Silvia Amerta Jaya là một trong 14 cơ sở chế biến sầu riêng tại Parigi Moutong đăng ký xuất khẩu sầu riêng đông lạnh trực tiếp sang Trung Quốc. Công ty này có mạng lưới 500 nông dân trồng sầu riêng.
Trong chiến dịch được gọi là “ngoại giao sầu riêng”, Bắc Kinh cam kết mở cửa thị trường nội địa và nhập khẩu nhiều sầu riêng hơn từ các quốc gia ở Đông Nam Á.
Muhammad Tahir, Giám đốc PT Ammar Durian Indonesia, cho biết, nếu vận chuyển qua Thái Lan, mất khoảng 1 tháng để đến Trung Quốc. Còn đi thẳng từ cảng Pantoloan (ở Palu, Trung Sulawesi) đến Trung Quốc, chỉ mất khoảng một tuần.
Trong khi đó, chi phí vận chuyển sầu riêng trực tiếp đến Trung Quốc chỉ bằng một nửa giá xuất khẩu qua Thái Lan.
Năm ngoái, công ty này đã vận chuyển 30 container sầu riêng. Công ty dự kiến sẽ tăng lượng xuất khẩu lên 50 container khi các tuyến đường trực tiếp đến Trung Quốc được thiết lập.
Theo số liệu thống kê sơ bộ của Cục Hải quan, lượng sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc từ đầu năm chỉ đạt khoảng 3.500 tấn, giảm tới 80% so với cùng kỳ năm trước. Trước đó trong 2 tháng đầu năm 2024, sản lượng sầu riêng Việt Nam xuất khẩu sang quốc gia này là 32.750 tấn. Điều này tác động lớn đến kim ngạch xuất khẩu toàn ngành rau quả Việt Nam bởi đây là mặt hàng và thị trường chủ lực.
Theo Bộ Công Thương, nguyên nhân sụt giảm xuất khẩu toàn ngành hàng rau quả nói chung đến từ việc gián đoạn logistics và chi phí vận chuyển tăng cao, khiến các doanh nghiệp xuất khẩu khó hoàn thành đơn hàng đúng thời hạn. Đối với sầu riêng, nguyên nhân chính khiến giá trị xuất khẩu sầu riêng giảm mạnh là Trung Quốc kiểm tra nghiêm ngặt tồn dư chất Basic Yellow 2 hay còn gọi là vàng O (BY2) - một loại hóa chất bị cấm sử dụng trong thực phẩm vì có nguy cơ gây ung thư. Điều này khiến hàng trăm container sầu riêng "tắc đường" tại cửa khẩu hồi đầu năm. Nhiều doanh nghiệp sau đó phải hoàn thiện giấy chứng nhận không có vàng O và giấy xác nhận Cadimi ở mức cho phép mới được thông quan.
Không chỉ thị trường Trung Quốc, kể từ ngày 8/1, sầu riêng Việt Nam xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) cũng phải đối mặt với việc tăng tần suất kiểm tra dư lượng thuốc bảo vệ thực vật từ 10% lên 20%.
Thái Lan cũng gặp tình trạng tương tự với Việt Nam khi xuất khẩu sụt giảm kể từ đầu năm đến nay. Tại xứ chùa vàng, thương nhân và nhà xuất khẩu đang kêu gọi Chính phủ giải quyết vấn đề đang diễn ra liên quan đến chất vàng O (BY2) và tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới trước những quy định nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm, cấm các chất tồn dư có hại trong thực phẩm và trái cây từ phía Trung Quốc. Điều này dẫn đến một số lô hàng sầu riêng của Thái Lan bị từ chối.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường khuyến cáo người dân, doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng tuyệt đối không sử dụng các hóa chất bị cấm hoặc để mức dư lượng tối đa cho phép vượt ngưỡng theo quy định của nước nhập khẩu. Đồng thời cần có các chương trình kiểm soát an toàn thực phẩm tại vườn, vùng trồng, tại các cơ sở đóng gói, chế biến, bảo quản để xuất khẩu thuận lợi hơn trong thời gian tới.
Trong thời gian tới, cạnh tranh sầu riêng sẽ tăng cao hơn khi Indonesia đang tìm cách khởi động xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc vào cuối năm nay, sau khi thỏa thuận cung cấp mang tính bước ngoặt giữa hai nước được hoàn tất. Bắc Kinh đã cam kết mở cửa thị trường nội địa đang phát triển và nhập khẩu nhiều sầu riêng hơn từ các quốc gia Đông Nam Á.
Thiên Trường (t/h)
