Cải cách thể chế: Bệ đỡ nâng cao năng lực cạnh tranh

Chủ tịch VCCI, TS. Vũ Tiến Lộc

Dịch Covid-19 có ảnh hưởng như thế nào đến nền kinh tế đất nước thưa ông?

Dịch Covid-19đang diễn biến phức tạp và có ảnh hưởng lớn tới sức khỏe cộng đồng và nền kinh tế đất nước. Việt Nam là một điển hình ứng phó thành công với dịch này. Các biện pháp phòng chống dịch bệnh ở Việt Nam, được triển khai tích cực và có hiệu quả.

Tuy nhiên, dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp ở Trung Quốc, bùng phát ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Iran, Italy..., những đối tác kinh tế, thương mại và giao lưu nhân dân hàng đầu của Việt Nam. Do đó, những nỗ lực phòng chống dịch bệnh không thể chủ quan, ngưng nghỉ.

Xét trên lĩnh vực kinh tế, sự đứt gẫy của các chuỗi giá trị, sự suy giảm sức khỏe của DN và nền kinh tế dưới tác động của dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, khó lường và dự báo sẽ còn kéo dài.

Kiểm soát dịch bệnh đã khó, nhưng giúp DN trụ vững, phục hồi và lấy lại được đà SXKD cũng khó khăn không kém.

Ban Bí thư, Chính phủ, các bộ ban ngành, địa phương và cộng đồng DN, người dân đã đồng loạt vào cuộc, nhưng các giải pháp bảo vệ sức khỏe của nền kinh tế mới chỉ phát huy tác dụng bước đầu.

Những tác động đan xen, tích hợp như tình trạng ứ đọng sản phẩm hàng hóa, nhất là hàng nông sản XK sang Trung Quốc, tình trạng thiếu nguyên liệu, vật tư NK từ Trung Quốc để bảo đảm đơn hàng cho các ngành CN chế biến, chế tạo; thị trường vận tải, dịch vụ bị thu hẹp, khách du lịch thưa thớt, SXKD đình đốn, người lao động phải nghỉ việc do thiếu việc làm...

Nhiều DN, nhất là DNNVV rất khó khăn để cầm cự và duy trì sản xuất. Số DN thành lập mới giảm, DN ngừng sản xuất, đóng cửa giải thể tăng lên. Đó là những tác động trực tiếp trên diện rộng của dịch bệnh.

Xin ông cho biết, chúng ta cần phải làm gì để ứng phó với dịch Covid-19?

Giải pháp về dài hạn đó là cần coi trọng thị trường trong nước, đồng thời đa dạng hóa thị trường quốc tế, định hình lại các chuỗi giá trị thông qua tái cấu trúc nền kinh tế, tăng năng lực cạnh tranh và khả năng chống chịu, giảm sự phụ thuộc quá lớn vào bất kỳ thị trường nào.

Chúng ta ngày càng nhìn nhận rằng, muốn vươn ra thị trường thế giới thì phải đứng vững trên thị trường nội địa. Với gần 100 triệu dân, nền kinh tế đang đi lên, thị trường trong nước phải là điểm tựa - tài nguyên lớn nhất cho sự phát triển quốc gia.

Những diễn biến hiện nay cho thấy, thị trường thế giới ngày càng trở nên bất định, khó lường.  Các cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” và “Hàng Việt Nam chinh phục người tiêu dùng Việt Nam” cần có thêm những xung lực mới. Đồng thời, cần phát triển mạnh CN hỗ trợ, tăng cường liên kết, tận dụng tối đa các thị trường mới mở ra từ các hiệp định thương mại tự do để mở rộng các kênh cung ứng và đa dạng hóa thị trường.

Việc dịch chuyển của các chuỗi giá trị toàn cầu và dòng chảy thương mại, đầu tư để đối phó với cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung và quá trình thực thi các hiệp định như CPTPP, EVFTA... đang khơi dậy những động lực và mở ra những không gian mới cho việc đa dạng hóa thị trường, thúc đẩy tăng tỷ lệ nội địa hóa và nguồn cung ứng từ các thị trường tiềm năng ngoài Trung Quốc và khu vực Đông Bắc Á để giảm tình trạng phụ thuộc.

Ở đây, không chỉ có vai trò của DN Việt Nam, mà còn có cả vai trò thúc đẩy và dẫn dắt của các thương hiệu và chuỗi giá trị toàn cầu mà Việt Nam chỉ là một mắt xích.

Cần những nỗ lực cải cách thể chế mạnh mẽ để Việt Nam có thể trở thành công xưởng sản xuất của thế giới.

Phải chú trọng hơn việc xây dựng và điều hành chính sách CN quốc gia, tập trung vào những ngành, lĩnh vực Việt Nam có lợi thế cạnh tranh, thúc đẩy phát triển CN hỗ trợ; phát triển DN siêu nhỏ, DNNVV; phát triển DN tư nhân trong nước; lựa chọn thế hệ các nhà đầu tư FDI có khả năng tích hợp và liên kết với cộng đồng DN nội địa; đẩy mạnh cải cách khu vực DNNN, thực sự đặt DNNN trước áp lực của thị trường. Đồng thời, phải xây dựng được một nền hành chính minh bạch, một môi trường kinh doanh thân thiện và cạnh tranh công bằng.

Chỉ có nền tảng thể chế như vậy mới là bệ đỡ nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng tự chủ của nền kinh tế Việt Nam. Cần có nhiều nỗ lực đột phá hơn trong hành động. Mục tiêu trở thành một trong những nền kinh tế có môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh hàng đầu ASEAN - theo xếp hạng của NH Thế giới và Diễn đàn Kinh tế thế giới phải trở thành mệnh lệnh, là thước đo thành quả (KPI) của những nỗ lực cải cách trong những năm tới.

Cải cách thể chế - bệ đỡ nâng cao năng lực cạnh tranh

Vậy, biện pháp cụ thể là gì, thưa ông?

Biện pháp cấp bách trong ngắn hạn đó là hỗ trợ SXKD, giải quyết TTHC cũng phải khẩn trương, quyết liệt như chống dịch, đồng thời phải cố gắng giảm được chi phí cho DN để vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Đề nghị thành lập Tổ công tác của Chính phủ trợ giúp DN đối phó với dịch Covid-19. Theo đó, tổ công tác có nhiệm vụ tham mưu Thủ tướng Chính phủ các giải pháp và đôn đốc kiểm tra, phối hợp triển khai thực hiện các hoạt động hỗ trợ DN của các bộ, ngành, địa phương, các hiệp hội DN.

Tiếp tục duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát để thu hút đầu tư và duy trì tăng trưởng, cố gắng đạt được mục tiêu Quốc hội đề ra. Đây là nền tảng và định hướng quan trọng nhất cho nỗ lực của mọi cấp, mọi ngành.

Tập trung đẩy nhanh giải quyết các TTHC liên quan đến đầu tư, kinh doanh ở tất cả mọi cấp, mọi ngành, mọi lĩnh vực. Rà xét, giải quyết sớm các thủ tục đầu tư cho các dự án lớn cả trong khu vực công và tư hay đối tác công tư để đẩy nhanh tiến độ giải ngân, huy động mọi nguồn vốn xã hội vào SXKD. Phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để xử lý kịp thời những vướng mắc gây ách tắc các hoạt động XNK với Trung Quốc. Tiếp tục cải tiến thủ tục thông quan hàng hóa XNK qua cửa khẩu, bảo đảm nhanh chóng thuận lợi, đồng thời bảo đảm các biện pháp phòng chống dịch bệnh một cách hợp lý.

NHNN xem xét giảm lãi suất cơ bản. Các NHTM khoanh nợ, giãn nợ, giảm lãi suất cho vay, mở rộng hạn mức cho vay, cơ cấu lại các khoản vay đối với các DN trong các lĩnh vực chịu tác động mạnh từ dịch cúm như du lịch, dịch vụ, XK nông sản, vận tải, dệt may, giày dép… Tập trung ưu tiên các ngành và lĩnh vực sử dụng nhiều lao động, các DN có tiềm năng.

Giãn, hoãn và trình Quốc hội kỳ họp giữa năm đề xuất miễn, giảm có thời hạn các khoản thuế và phí phải nộp của DN ở những ngành lĩnh vực chịu nhiều ảnh hưởng. Giãn tiến độ nộp, giảm tiền thuê đất và mặt bằng SXKD cho các DN chịu ảnh hưởng nhiều từ dịch cúm. Tạm thời không thu một số loại phí, lệ phí thực hiện các TTHC. Chưa tăng giá các dịch vụ và giá vật tư đầu vào cho SXKD, do Nhà nước quản lý. Giãn, hoãn và giảm các khoản đóng góp quỹ BHXH, BHTN, BHYT từ các DN bị ảnh hưởng. Cơ quan BHXH nghiên cứu hỗ trợ DN chi trả tiền lương cho người lao động phải nghỉ việc, do bất khả kháng từ dịch Covid-19.

Thúc đẩy phát triển thị trường trong nước, tăng cường kết nối phát triển thị trường nội bộ giữa các DN và hiệp hội DN trong tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ, tìm nguồn cung ứng vật tư, nguyên liệu, chia sẻ công nghệ và kinh nghiệm quản lý.

Đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, đầu tư, hỗ trợ DN tìm kiếm thị trường, đa dạng thị trường, khai thác tận dụng các thị trường mới mở ra từ các hiệp định thương mại tự do, trong đó có EVFTA, CPTPP… 

Trân trọng cảm ơn Chủ tịch!

Nguyễn Kiên (Thực hiện)