Sự tiện lợi của mua sắm trực tuyến
Trong thời đại công nghệ số, mua sắm trực tuyến đã trở thành xu hướng tất yếu. Với chỉ vài thao tác trên điện thoại hoặc máy tính, người tiêu dùng có thể tiếp cận hàng triệu sản phẩm trên các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki hay các trang mạng xã hội như Facebook, TikTok.
Sự tiện lợi này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn mở ra cơ hội tiếp cận với các mặt hàng đa dạng, giá cả cạnh tranh và nhiều chương trình khuyến mãi hấp dẫn.
Một trong những lợi thế lớn của mua sắm online là khả năng so sánh giá cả và đánh giá sản phẩm trước khi mua. Các trang thương mại điện tử thường cung cấp hệ thống đánh giá, nhận xét từ người mua trước, giúp khách hàng có thêm thông tin để đưa ra quyết định sáng suốt.
Ngoài ra, việc giao hàng tận nơi, chính sách đổi trả linh hoạt cũng là những điểm cộng lớn khiến ngày càng nhiều người tiêu dùng ưa chuộng hình thức mua sắm này.
Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Văn Hùng, thương mại điện tử đã tạo ra sự thay đổi lớn trong hành vi mua sắm của người tiêu dùng: "Mua sắm online giúp tiết kiệm chi phí vận hành, từ đó giá thành sản phẩm có thể giảm so với mua hàng trực tiếp. Người tiêu dùng còn có thể tận dụng các mã giảm giá, chương trình hoàn tiền, điều này khiến mua sắm trực tuyến trở nên hấp dẫn hơn."
Chị Minh Trang (sinh sống tại quận 3, TP. Hồ Chí Minh), một khách hàng thường xuyên mua sắm online, chia sẻ: "Tôi thích mua hàng qua mạng vì có thể đặt hàng mọi lúc mọi nơi, nhất là trong những dịp bận rộn. Nhiều shop còn có chính sách giao hàng nhanh trong ngày, rất tiện lợi. Tuy nhiên, tôi cũng từng gặp phải trường hợp hàng nhận về không giống như quảng cáo."
Rủi ro và quyền lợi người tiêu dùng chưa được đảm bảo
Dù có nhiều ưu điểm, việc mua hàng trên chợ mạng vẫn tồn tại nhiều rủi ro, đặc biệt là liên quan đến quyền lợi của người tiêu dùng. Một trong những vấn đề phổ biến nhất là tình trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan. Nhiều người mua phải sản phẩm kém chất lượng so với hình ảnh quảng cáo nhưng gặp khó khăn trong quá trình khiếu nại hoặc đổi trả.
Tiến sĩ Lê Quang Minh, chuyên gia trong lĩnh vực bảo vệ người tiêu dùng, cho biết: "Hiện nay, dù các sàn thương mại điện tử có quy định chống hàng giả, hàng nhái, nhưng việc thực thi vẫn chưa triệt để. Người tiêu dùng đôi khi phải tự chịu rủi ro vì các chính sách bảo vệ còn nhiều kẽ hở. Đặc biệt, khi giao dịch qua mạng xã hội, khả năng bị lừa đảo rất cao do không có cơ chế giám sát chặt chẽ."
Bên cạnh đó, chính sách bảo vệ người tiêu dùng trên các sàn thương mại điện tử chưa thực sự đồng nhất và rõ ràng. Một số nền tảng có quy trình hoàn tiền, đổi trả chuyên nghiệp, nhưng cũng có những nơi người mua gần như "tự chịu trách nhiệm" khi gặp vấn đề. Không ít trường hợp khách hàng bị lừa đảo khi chuyển khoản trước mà không nhận được hàng, hoặc nhận được sản phẩm không đúng mô tả nhưng không thể liên hệ được với người bán.
Anh Hoàng Nam (sinh sống tại TP. Hồ Chí Minh), một người mua hàng online lâu năm, bức xúc: "Tôi từng đặt mua một chiếc điện thoại trên mạng với giá rất tốt, nhưng khi nhận hàng thì đó lại là một sản phẩm kém chất lượng. Khi liên hệ với shop thì họ đã chặn tôi, và nền tảng thương mại điện tử cũng không giải quyết thỏa đáng. Điều này khiến tôi mất niềm tin vào việc mua hàng online."
Ngoài ra, vấn đề bảo mật thông tin cá nhân khi mua sắm trực tuyến cũng đặt ra nhiều lo ngại. Không ít người tiêu dùng phản ánh việc bị rò rỉ thông tin, dẫn đến tình trạng bị spam tin nhắn, cuộc gọi quảng cáo hay thậm chí bị lợi dụng cho các hành vi lừa đảo.
Cần có giải pháp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Để đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng khi mua hàng online, cần có sự vào cuộc của cả cơ quan quản lý và các nền tảng thương mại điện tử. Trước tiên, cần siết chặt các quy định về đăng ký kinh doanh trực tuyến, yêu cầu các shop online phải có địa chỉ rõ ràng và thông tin minh bạch. Các sàn thương mại điện tử cũng cần nâng cao hệ thống kiểm duyệt sản phẩm, phát triển chính sách bảo vệ người tiêu dùng chặt chẽ hơn.
Theo chuyên gia Nguyễn Văn Hùng, giải pháp quan trọng là nâng cao chế tài xử phạt đối với các đơn vị kinh doanh gian lận: "Các cơ quan quản lý cần có những quy định chặt chẽ hơn về bán hàng online, đặc biệt là xử lý nghiêm hành vi bán hàng giả, hàng kém chất lượng. Đồng thời, các sàn thương mại điện tử phải nâng cấp hệ thống kiểm tra, yêu cầu người bán cung cấp đầy đủ thông tin sản phẩm một cách minh bạch."
Về phía người tiêu dùng, cần nâng cao ý thức khi mua hàng, ưu tiên lựa chọn những gian hàng uy tín, kiểm tra kỹ thông tin sản phẩm và điều khoản bảo hành, đổi trả trước khi đặt mua. Đồng thời, cần lưu lại bằng chứng giao dịch để có cơ sở khiếu nại nếu xảy ra tranh chấp.
Mua sắm trực tuyến mang đến nhiều tiện ích, nhưng để đảm bảo quyền lợi của mình, người tiêu dùng cần trang bị kiến thức và sự cẩn trọng khi giao dịch. Chỉ khi có sự hợp tác giữa các bên, môi trường mua sắm online mới thực sự an toàn và công bằng cho tất cả.
Theo Luật sư Đặng Văn Dũng, Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai, việc buôn bán hàng giả là hành vi trái pháp luật, tùy theo tính chất và mức độ vi phạm sẽ có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, tịch thu tang vật, tước giấy phép kinh doanh; bị buộc nộp lại số thu lợi bất hợp pháp, tiêu hủy hàng giả đang lưu thông trên thị trường.
Theo Luật Bảo vệ người tiêu dùng năm 2010, người tiêu dùng được bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe, tài sản, quyền lợi ích hợp pháp khi tham gia giao dịch, sử dụng hàng hóa và có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại khi hàng hóa, dịch vụ không đúng tiêu chuẩn,. “Đối với tình trạng buôn bán hàng giả tràn lan trên các sàn thương mại điện tử như hiện nay thì trách nhiệm thuộc về cả người bán hàng và các sàn thương mại điện tử.
Nếu sàn thương mại điện tử có hành vi tiếp tay cho vi phạm thì sẽ bị xử phạt từ 10 - 20 triệu đồng đối với các hành vi: không có cơ chế kiểm tra, giám sát sản phẩm; việc cung cấp thông tin của người bán trên website thương mại điện tử hoặc ứng dụng di động chưa chính xác…”, Luật sư Đặng Văn Dũng thông tin.
Hoàng Bách
