Theo báo cáo tại Hội nghị “Giải pháp huy động nguồn lực ngân sách để tổ chức kế hoạch tài chính giai đoạn 2026 - 2030, kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn 2026 - 2030”, tổng nhu cầu vốn đầu tư công trong giai đoạn 2026 - 2030 của TP.HCM là trên 3.164.942 tỷ đồng.
Trong đó, tổng nhu cầu vốn mà TP. HCM cần cân đối, bố trí từ ngân sách địa phương trên 2.832.974 tỷ đồng để đảm bảo đáp ứng toàn bộ nhu cầu vốn đầu tư công của thành phố trong giai đoạn 2026 - 2030.
TP. HCM xác định tổng nguồn thu ngân sách (NSNN) của thành phố dự kiến giai đoạn 2026 - 2030 là 4.700.596 tỷ đồng, với tốc độ tăng thu bình quân 6,53%/năm, từ các nguồn thu NSNN nội địa 3.527.605 tỷ đồng (bao gồm thu từ khu vực kinh tế 1.765.626 tỷ đồng, thu từ đất đai 843.134 tỷ đồng, thu NSNN nội địa còn lại 918.846 tỷ đồng); thu từ dầu thô 203.800 tỷ đồng; thu xuất nhập khẩu 969.191 tỷ đồng.
Qua cơ cấu nguồn thu trên, có thể thấy nguồn thu nội địa từ khu vực kinh tế đặc biệt là khu vực doanh nghiệp công thương nghiệp dịch vụ ngoài quốc doanh với khoảng 10%/năm được kỳ vọng là động lực chính, phản ánh xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế sang khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài chất lượng cao.
Bên cạnh đó, kỳ vọng vào nguồn thu từ đất đai là rất lớn (tăng gần 4 lần so với giai đoạn trước) nhưng đây cũng là nguồn thu tiềm ẩn rủi ro về tiến độ và khả năng thực hiện.
Như vậy, so với nhu cầu nguồn vốn và nguồn thu dự kiến, TP. HCM sẽ thiếu hụt tài chính khoảng 1.857.854 tỷ đồng, tương đương với khả năng đáp ứng nhu cầu vốn đầu tư công từ ngân sách địa phương chỉ đạt khoảng 34%. Thách thức này đòi hỏi phải có các giải pháp đột phá, vượt ra khỏi khuôn khổ luật pháp thông thường để huy động các nguồn lực.
Từ phân tích trên, đại diện Viện Nghiên cứu phát triển thành phố đã đề xuất một số giải pháp để khai thác, quản lý nguồn thu NSNN thành phố trong giai đoạn 2026 - 2030.
Cụ thể, để tăng nguồn thu từ khu vực ngoài quốc doanh và FDI (chiếm tỷ trọng lớn 88,5%) và có tốc độ tăng trưởng dự kiến cao nhất, lãnh đạo Thành phố cần quan tâm sâu sát, đối thoại định kỳ, tháo gỡ ngay các vướng mắc, hoặc kiến nghị tháo gỡ nếu vượt thẩm quyền, tạo môi trường kinh doanh thông thoáng cho các doanh nghiệp phát triển. Đồng thời, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hạ tầng công nghiệp để thu hút đầu tư trong và ngoài nước, từ đó tăng đóng góp cho ngân sách.
Đối với khu vực doanh nghiệp nhà nước, việc thoái vốn, cổ phần hóa sẽ góp phần mang lại nguồn thu đáng kể (11,5%), tuy nhiên cần được thực hiện dứt điểm, chuyển giao tài sản và nguồn lực vốn sang khu vực tư nhân, nơi có hiệu quả khai thác cao hơn so với doanh nghiệp nhà nước.
Sử dụng nguồn lực dôi dư, chưa hiệu quả của khu vực doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt về đất đai, mặt bằng sản xuất… để tăng cường hợp tác công tư trong các dự án phát triển, theo tinh thần của Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.
Hiện nay, khả năng cân đối vốn đầu tư công chỉ đạt 34%, để đảm bảo cân đối ngân sách, Viện Nghiên cứu phát triển đề xuất TP. HCM cần thực hiện áp dụng triệt để cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 98 ở các nội dung: Tăng cường khả năng vay nợ; thí điểm phí/lệ phí mới và tăng mức thu; đa dạng hóa hình thức huy động.
Đại diện Thuế TP. HCM cho biết, để đạt mục tiêu thu ngân sách giai đoạn 2026 - 2030; cơ quan thuế sẽ tập trung khai thác các nguồn thu từ các sắc thuế chính trong khu vực kinh tế như thuế thu nhập doanh nghiệp, giá trị gia tăng, tiêu thụ đặc biệt; thu qua công tác kiểm tra thuế tập trung vào các lĩnh vực và đối tượng có rủi ro cao như chống chuyển giá và giao dịch liên kết, hoạt động giao dịch bất động sản, kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử…
Đại diện Chi cục Hải quan khu vực II cho biết, đơn vị sẽ tiếp tục triển khai và thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, kế hoạch, nhiệm vụ trọng tâm của Trung ương, thành phố và đơn vị đề ra; thực hiện cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa và ứng dụng chuyển đổi số. Nghiên cứu, rà soát để phấn đấu cắt giảm 30% thủ tục hành chính, giảm 30% thời gian xử lý đối với thủ tục hành chính về Hải quan…
Hoàng Bách(t/h)
