Triển khai thực hiện Hiệp định EVFTA: Khơi thông những điểm nghẽn

Cơ hội vàng đẩy mạnh hợp tác và phát triển

Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) - chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8, thời điểm cả hai bên đều xác định nỗ lực tối đa để đồng hành với doanh nghiệp nhằm khai thác thị trường rộng lớn với hơn 450 triệu dân của các nước Liên minh châu Âu (EU) và tận dụng sức hấp dẫn của thị trường gần 100 triệu người Việt Nam.

Đây là thời điểm đặc biệt quan trọng của quan hệ đối tác hợp tác toàn diện Việt Nam - EU, mở ra những cơ hội và triển vọng to lớn, đưa quan hệ hai bên lên tầm cao mới, đồng thời là sự kiện có ý nghĩa quan trọng khi diễn ra đúng vào dịp kỷ niệm 30 năm Việt Nam - EU thiết lập quan hệ ngoại giao (1990 - 2020).

Lãnh đạo giữa các bên cũng đã nhấn mạnh tầm quan trọng và cam kết tiếp tục phối hợp chặt chẽ nhằm triển khai hiệu quả của Hiệp định EVFTA, phát huy tối đa các lợi ích mà hiệp định có thể mang lại cho hai bên, đóng góp vào thúc đẩy tự do hóa thương mại, hợp tác, liên kết tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, góp phần phục hồi tăng trưởng sau những tác động lớn từ đại dịch Covid-19.

Hiệp định cũng là cơ hội vàng để giúp hai bên đẩy mạnh hợp tác và cùng phát triển.
Ngay sau khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, 84% các dòng thuế, chiếm 71% xuất khẩu của Việt Nam sang EU sẽ được giảm xuống mức 0%.

Sau 7 năm, 99,2% các dòng thuế, chiếm 99,7% xuất khẩu Việt Nam sang EU sẽ được loại bỏ. Đây là mức cam kết cao nhất mà một đối tác dành cho Việt Nam.

Theo Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc, cơ quan này và Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam vừa quyết định thành lập Hội đồng doanh nghiệp Việt Nam - EU để phối hợp, trao đổi, kiến nghị các chính sách.

Mục đích, để cộng đồng doanh nghiệp hai bên bắt tay nhau - trở thành chủ thể của quá trình hội nhập Việt Nam - EU, cũng như khai thác Hiệp định EVFTA.

Chủ tịch VCCI đánh giá, hội nhập nói chung và Hiệp định EVFTA nói riêng, chỉ có thể thành công nếu các đối tượng doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa phải trở thành chủ thể chính và có lợi ích từ quá trình này.

Phát biểu tại hội nghị “Triển khai kế hoạch thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA)” được tổ chức mới đây, ông Lộc nhận định, có 2 nhóm giải pháp cơ bản liên quan đến thông tin nội luật hóa, giải thích cam kết, tư vấn thực thi và xử lý vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Trong đó, nhóm giải pháp nền tảng cốt lõi là nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và của các doanh nghiệp, bảo đảm phát triển bền vững và tận dụng được các cơ hội đã xác định.

Vấn đề nội luật hóa không chỉ là quá trình tuân thủ các cam kết, mà còn là quá trình xây dựng pháp luật theo hướng mở rộng không gian, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Theo ông Lộc, thiếu sót lớn nhất hiện nay đó là chưa có đầu mối đủ thẩm quyền để đưa ra thông tin, giải thích các cam kết, tư vấn, xử lý vướng mắc xung đột trong quá trình thực hiện các cam kết.

Ảnh minh hoạ

Tháo gỡ những điểm nghẽn về năng lực cạnh tranh

Theo Chủ tịch VCCI, vấn đề cốt lõi để tận dụng được cơ hội từ các FTA, trong đó có Hiệp định EVFTA là phải nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp và nền kinh tế với 3 nền tảng: Thể chế, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực.

Về thể chế, mặc dù thời gian qua với nỗ lực rất lớn của Chính phủ đã có được nhiều thành quả về cải cách thể chế, nhưng với điều kiện thực hiện FTA, đặc biệt là Hiệp định EVFTA để làm tốt hơn thì cần sử dụng các tiêu chuẩn cao về môi trường kinh doanh trong Hiệp định EVFTA và các FTA làm chuẩn mực trong cải cách thể chế của Việt Nam.

Tương tự, đối với nguồn nhân lực, dù đã có sự cải thiện trong nhiều năm trở lại đây, tuy nhiên, theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB), chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam mới chỉ đạt 3,9 điểm trong thang điểm 10 xếp hạng chung trong 11 - 12 quốc gia của châu Á. Với 75% lao động của các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa qua đào tạo kỹ thuật.

Đây là nút thắt lớn nhất của Việt Nam trong hội nhập và đón được làn sóng đầu tư chất lượng cao.

Hiệp định EVFTA thúc đẩy làn sóng đầu tư của thế giới vào Việt Nam, cả về đầu tư vào nền tảng công nghệ, nghiên cứu phát triển, thương hiệu, phân phối, công nghiệp hỗ trợ… Trong đó, trọng tâm trước mắt là phải phát triển công nghiệp hỗ trợ, làm sao để phát triển mạnh công nghiệp hỗ trợ, cải thiện vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Về cơ sở hạ tầng, ông Vũ Tiến Lộc cho rằng, tuy đã có nhiều chuyển biến, nhưng hạ tầng giao thông vẫn còn nhiều yếu kém, chi phí logistics của Việt Nam vẫn đắt đỏ nhất trên thế giới, đây cũng là điểm nghẽn trong quá trình nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa và dịch vụ của Việt Nam cần được quan tâm trong chương trình triển khai Hiệp định EVFTA.

Hiệp định EVFTA sẽ tạo cho các doanh nghiệp Việt Nam cơ hội được nâng cấp, lớn mạnh khi “chơi” với những “người khổng lồ” trong nền kinh tế toàn cầu. Do vậy, các doanh nghiệp cần thúc đẩy mạnh mẽ - đổi mới mô hình kinh doanh, nâng cấp về quản trị doanh nghiệp hướng tới các chuẩn mực toàn cầu, không chỉ về công nghệ, mà còn cả lao động, môi trường, phát triển bền vững. Phát triển bền vững chính là giấy thông hành quan trọng nhất cho doanh nghiệp Việt Nam có thể tiến vào thị trường EU và thị trường toàn cầu…

Bàn về năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt trong cuộc chơi với các doanh nghiệp EU, Chủ tịch Hiệp hội DN nhỏ và vừa Việt Nam, Nguyễn Văn Thân cho rằng, giao thương với các doanh nghiệp EU không còn là mới mẻ, nhiều doanh nghiệp nông thủy sản, dệt may, da giày đã có kinh nghiệm làm ăn với thị trường EU từ nhiều năm qua.
Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp chưa tiếp cận được với thị trường EU, thì chưa nên đi ngay vào chuỗi XK để tránh các sai lầm đáng tiếc có thể xảy ra. Trước mắt, các doanh nghiệp này nên trở thành vệ tinh cho các doanh nghiệp đã có kinh nghiệm lâu năm trong việc hợp tác với các nước EU để học hỏi kinh nghiệm.

Sau một thời gian đề nghị Chính phủ và các doanh nghiệp lớn quan tâm và có sự hỗ trợ để các doanh nghiệp vệ tinh này có thể tách ra, tiếp tục trở thành các doanh nghiệp đầu chuỗi và tiếp nhận các doanh nghiệp mới, thì mới có thể tạo ra sự sự lan tỏa. Bởi, không chỉ ở thị trường XK, ngay ở thị trường nội địa, các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia ngay vào việc hợp tác với doanh nghiệp EU cũng sẽ không hiệu quả. Trong cuộc chơi này, các doanh nghiệp nhỏ và vừa cần có sự hỗ trợ của Chính phủ, Bộ Công Thương và các doanh nghiệp lớn, không chỉ về thông tin, kinh nghiệm, mà cần phải có sự nâng cấp cả về đạo đức kinh doanh và năng lực cạnh tranh.

Đối với thị trường lao động, ông Thân kiến nghị, Chính phủ tập trung nhiều hơn cho lĩnh vực dạy nghề đảm bảo cả về số lượng, chất lượng, học sinh ra trường có tay nghề cao. Về phía các doanh nghiệp, cần liên kết với các trường dạy nghề để xây dựng kế hoạch và có đơn đặt hàng cho các trường để đào tạo đúng chuyên ngành, các doanh nghiệp EU rất quan tâm đến vấn đề này.

Bùi Quyền