Không khám bệnh, kê đơn, nhưng đặt hàng là có thuốc
Thuốc Đông y gia truyền lâu nay được nhiều người tin dùng, vì cho rằng an toàn, ít tác dụng phụ. Đánh vào tâm lý này, thời gian qua, các loại “thuốc Đông y gia truyền” chữa viêm xoang, xương khớp, viêm phổi, viêm gan B…, thậm chí là chữa cả bệnh ung thư được quảng cáo tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội TikTok, Facebook hay Youtube.
Các tài khoản mạng xã hội thường xuyên đăng tải hàng loạt video với mô-típ: “Nhà tôi ba đời chữa khỏi xương khớp”, “chữa viêm xoang chỉ bàng một liệu trình”, “dược liệu điều trị viêm gan B”, “Một liệu trình khỏi dứt điểm, hoàn tiền nếu không khỏi”…, kèm theo đó, là hình ảnh các “lương y” tự xưng, ăn mặc giống bác sĩ, thuyết trình với phong thái đầy tự tin và vô cùng chuyên nghiệp.
Những quảng cáo này phần lớn nhằm mục đích đánh mạnh vào tâm lý người bệnh sợ mổ xẻ, sợ tác dụng phụ của thuốc Tây, thích dùng dược liệu tự nhiên. Cụ thể, là mô - tuýp” “thuốc bí truyền từ rừng sâu”, “dược liệu quý hiếm”, “đã giúp hàng nghìn người khỏi bệnh nan y”… khiến không ít người, đặc biệt là những người cao tuổi tin tưởng và mua về sử dụng.
Điều đáng nói ở đây là, dù không qua thăm khám, kê đơn, mà chỉ cần vài tin nhắn mô tả triệu chứng bệnh qua Facebook, Zalo hoặc TikTok, là lập tức người bệnh được “chẩn đoán online” và đặt hàng, là thuốc được giao đến tận nhà. Dù chưa biết rõ thành phần chất lượng của các loại thuốc “Đông y gia truyền” này.
Theo bác sĩ Phạm Văn Phúc, Phó Trưởng khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư cho biết: Bệnh viện tiếp nhận nhiều bệnh nhân trong tình trạng suy gan và hôn mê gan rất nặng, do tự ý bỏ thuốc kháng virus để dùng thuốc nam, thuốc bắc.
Bác sĩ Phúc lưu ý, với bệnh nhân viêm gan B cần đi khám định kỳ để được điều trị theo phác đồ. Nếu bệnh nhân đang dùng thuốc kháng virus, không được tự ý bỏ thuốc, dễ dẫn đến nguy hiểm. Đặc biệt, người dân tuyệt đối không được dùng các loại thuốc nam, thuốc bắc, thực phẩm chức năng, khi chưa có tư vấn của bác sĩ trong điều trị viêm gan B.
Theo BS. Lê Nam Khánh, Khoa Hồi sức ngoại khoa và ghép tạng, Bệnh viện TWQĐ 108 cũng cho hay: Bệnh viện đã tiếp nhận rất nhiều trường hợp bị suy gan nặng do sử dụng thuốc nam không rõ nguồn gốc, hoặc tự ý ngưng sử dụng thuốc điều trị virus viêm gan B và cần phải phẫu thuật ghép gan mới cứu được tính mạng. Tuy nhiên, không nhiều trường hợp may mắn như ca bệnh trên, do nguồn mô, tạng hiến vốn vô cùng ít ỏi.
“Thực tế, không phải tất cả các loại thuốc nam đều có nguồn gốc rõ ràng hoặc được nghiên cứu đầy đủ về tác dụng và độ an toàn. Một số loại thảo dược hoặc thuốc nam gây tổn thương gan nghiêm trọng, thậm chí có thể tiến triển đến suy gan cấp - một bệnh lý có tỷ lệ tử vong tới 60%, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Trong thuốc nam không rõ nguồn gốc có thể chứa độc tố cao. Khi sử dụng thuốc nam, độc tố sẽ tích tụ dần trong cơ thể. Khi tích tụ trong cơ thể càng nhiều, gan không thể đào thải các độc tố này, nguy cơ ngộ độc gan càng cao, tình trạng bệnh ngày càng trầm trọng. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, gan có thể bị tổn thương nặng nề và không thể phục hồi...”, BS. Lê Nam Khánh cho biết thêm.
Cũng theo BS.Lê Nam Khánh khuyến cáo, người dân không nên tự ý sử dụng thuốc nam. Mặc dù thuốc nam có thể có lợi ích nhất định trong việc hỗ trợ điều trị, nhưng việc sử dụng thuốc này cần được kiểm chứng khoa học và có sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Khi người dân uống bất kỳ một thứ thuốc gì đều phải tìm hiểu rõ nguồn gốc. Nếu uống thuốc không rõ nguồn gốc mà có biểu hiện mệt mỏi, khó chịu, nước tiểu vàng thì phải đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Triệt phá nhiều cơ sở sản xuất thuốc giả, gắn mác “thuốc Đông y gia truyền”
Liên quan đến hoạt động sản xuất và kinh doanh thuốc Đông y giả, mới đây ngày 24/5, Công an tỉnh Thái Nguyên đã phát hiện nhiều đối tượng sử dụng mạng xã hội để quảng bá, rao bán các sản phẩm thuốc đông y không rõ nguồn gốc. Qua kiểm tra tại một ngôi nhà ở phường Cam Giá (TP. Thái Nguyên) cơ quan chức năng đã phát hiện Hồ Thị Hoa (SN 1989, trú tại địa phương) cùng một số người đang đóng gói hàng loạt hộp thuốc ghi là điều trị dạ dày, đại tràng...
Làm việc với qua quan chức năng, Hoa khai mua thuốc bán thành phẩm trôi nổi trên thị trường, sau đó đóng gói, dán nhãn giả mạo tên thuốc đông y đã có thương hiệu để tiêu thụ. Hoa tổ chức hoạt động theo nhóm, trong đó có nhóm tư vấn trực tuyến sử dụng fanpage để nhắn tin, gọi điện cho khách hàng.
Sau khi chốt đơn, thông tin được chuyển về cho nhóm đóng hàng để gửi đi. Trung bình mỗi tháng, nhóm này bán ra khoảng 1.000 sản phẩm, thu về lợi nhuận 200 triệu đồng.
Cùng ngày, tại xã Đào Xá (Phú Bình), lực lượng chức năng cũng kiểm tra tại nhà của đối tượng Đỗ Tiến Hùng (SN 1993), phát hiện số lượng lớn thuốc thành phẩm và bán thành phẩm, được giới thiệu là thuốc chữa xương khớp. Hùng khai nhận, toàn bộ số thuốc đều mua trôi nổi, sau đó đóng gói và dán nhãn giả tên thuốc đông y để bán kiếm lời.
Hùng thuê 9 người làm việc, tổ chức quảng bá qua fanpage, gọi điện tư vấn và mời chào mua hàng. Mỗi tháng, nhóm này tiêu thụ khoảng 2.000 sản phẩm, thu lợi khoảng 400 triệu đồng.
Tương tự, ngày 5/6, Công an tỉnh Thanh Hóa cho biết, vừa khởi tố Hoàng Thị Ngọc (sinh năm 1988, trú tại phường Bồ Đề, quận Long Biên, Hà Nội), Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Tân Thảo Dược Nam Hoa - người cầm đầu một đường dây sản xuất thuốc giả quy mô lớn gắn mác “thuốc gia truyền Đông y”.
Từ năm 2020, Ngọc cùng đồng phạm Nguyễn Thị Hợi (sinh năm 1983, ở Đắk Lắk) đã tự nghĩ công thức thuốc, sử dụng giấy kiểm nghiệm giả và nộp hồ sơ công bố sản phẩm tại Bắc Ninh để “hợp thức hóa” việc buôn bán.
Kết quả giám định cho thấy, 12 loại “thuốc” do nhóm này sản xuất hoàn toàn không chứa hoạt chất điều trị như công bố, không đủ điều kiện được xem là thuốc chữa bệnh. Cơ quan công an thu giữ hơn 34.000 hộp thuốc trị giá gần 1 tỷ đồng.
Đừng để tình trạng “vàng thau” lẫn lộn
Đông y vốn là "kho tàng y học cổ truyền" quý báu của dân tộc Việt Nam với hơn 11.000 phòng chẩn trị và gần 70.000 hội viên thuộc Hội Đông y trên cả nước. Nhiều bài thuốc đã được kiểm chứng qua thời gian, góp phần điều trị hiệu quả nhiều bệnh lý mạn tính.
Tuy nhiên, hiện nay, hình ảnh của Đông y đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bởi sự trỗi dậy của các “lương y mạng”, “bác sĩ TikTok”...
Theo quy định của pháp luật, để được chứng nhận là cơ sở Đông y gia truyền, thì cơ sở đó phải có 3 đời làm nghề Đông y, được trạm y tế, chính quyền địa phương xác nhận, sau đó Sở Y tế cấp phép, cấp giấy chứng nhận lưu hành..., thì mới đủ điều kiện kinh doanh thuốc. Do đó, tình trạng người người bán thuốc, đang là mối nguy lớn cho người bệnh.
Theo các chuyên gia y tế, ở Việt Nam những năm gần đây đã gặp nhiều trường hợp ngộ độc nặng và tử vong do sử dụng thuốc chữa tiểu đường trôi nổi trộn chất cấm phenformin.
Ngộc độc phenformin rất nguy hiểm, do bệnh nhân bị nhiễm toan chuyển hóa, nồng độ lactat trong máu cao, tụt huyết áp, rất dễ nhầm hoặc lẫn lộn với sốc nhiễm khuẩn, suy gan, nên dễ bị bỏ sót. Kể cả khi điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong cũng rất cao do sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng.
Theo TS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai khuyến cáo, người dân khi bị bệnh cần đi khám ở các cơ sở y tế để xác định bệnh và kê đơn thuốc phù hợp, an toàn. Cần cảnh giác và tránh xa trước các lời quảng cáo, chào mời dùng các loại sản phẩm thuốc y học cổ truyền, các thực phẩm chức năng hay các thuốc không rõ nguồn gốc. Đặc biệt, không dùng thuốc dạng viên hoàn, bài thuốc bí truyền chưa được kiểm định để tự điều trị bệnh, trong đó có bệnh tiểu đường.
Liên quan đến vấn thuốc đông y gia truyền giả trên mạng xã hội, TS Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cho biết, các đối tượng có thể sản xuất thuốc chui không cần nhà xưởng cố định, chia nhỏ quy trình để tránh bị phát hiện, sau đó quảng bá và tiêu thụ qua mạng xã hội.
Trong khi đó, hệ thống kiểm nghiệm thuốc hiện nay, gồm 3 viện trung ương và 62 trung tâm tỉnh vẫn đang thiếu thiết bị kiểm tra hiện đại, chưa đủ năng lực kiểm nghiệm nhanh tại chỗ. Thêm vào đó, một số quy định xử phạt vi phạm trong lĩnh vực này còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe.
Cũng theo các chuyên gia y tế nhận định, để ngăn chặn tình trạng rao bán tràn lan thuốc đông y trên mạng xã hội, đảm bảo sức khỏe cho người bệnh, thì ngành y tế, cục quản lý y dược học cổ truyền, Thanh tra Bộ Y tế, phòng cấp chứng chỉ hành nghề cần tích cực rà soát, có những biện pháp ngăn chặn, xử lý triệt để những nhà thuốc gia truyền không rõ nguồn gốc trên mạng xã hội để bảo đảm sức khỏe, tính mạng người dân.
Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng như quản lý thị trường, quản lý mạng cũng cần tích cực vào cuộc để ngăn chặn những vi phạm này. Không thể để tình trạng người người bán thuốc tràn lan trên mạng xã hội.
Tuấn Ngọc
