Ngày 29/12/2025, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký Quyết định số 51/2025/QĐ-TTg, chính thức ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026 - 2030, tạo khuôn khổ mới nhằm nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới, thúc đẩy phát triển bền vững, toàn diện các xã trên phạm vi cả nước.
Theo Quyết định, Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026 - 2030 gồm ba hợp phần: Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới; quy định khung thí điểm xây dựng xã nông thôn mới hiện đại; và quy định điều kiện để tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn mới.
10 tiêu chí, 47 chỉ tiêu, phân theo 3 nhóm xã
Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2026 - 2030 gồm 10 tiêu chí với 47 chỉ tiêu, bao quát toàn diện các lĩnh vực then chốt như: Quy hoạch; hạ tầng kinh tế xã hội; phát triển kinh tế nông thôn; đào tạo nguồn nhân lực; văn hóa, giáo dục, y tế; giảm nghèo và an sinh xã hội; khoa học công nghệ và chuyển đổi số; môi trường và cảnh quan nông thôn; xây dựng hệ thống chính trị, hành chính công; tiếp cận pháp luật và bảo đảm an ninh, quốc phòng.
Điểm mới đáng chú ý là mỗi tiêu chí được thiết kế theo 3 nhóm xã (nhóm 1, nhóm 2, nhóm 3), phù hợp với điều kiện phát triển và kết quả sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã. Cách tiếp cận này chấm dứt tư duy “một bộ tiêu chí cho mọi xã”, tăng tính linh hoạt, sát thực tiễn, đồng thời nâng cao khả năng hoàn thành nhưng vẫn bảo đảm chất lượng và chiều sâu.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc Trung ương chỉ ban hành duy nhất một Bộ tiêu chí quốc gia cho giai đoạn 2026 - 2030 xuất phát từ bối cảnh mới: chính quyền địa phương tổ chức theo mô hình hai cấp, quy mô các xã sau sắp xếp lớn hơn, dư địa phát triển rộng mở, đòi hỏi yêu cầu cao hơn về chất lượng, hiệu quả và tính bền vững.
Thí điểm xây dựng xã nông thôn mới hiện đại
Quyết định 51/2025/QĐ-TTg lần đầu tiên quy định khung thí điểm xây dựng xã nông thôn mới hiện đại giai đoạn 2026 - 2030. Theo đó, xã nông thôn mới hiện đại phải đạt chuẩn nông thôn mới theo yêu cầu xã nhóm 1; thu nhập bình quân đầu người cao hơn tối thiểu 10% so với mức áp dụng cho xã nhóm 1 trên địa bàn tỉnh; đồng thời đáp ứng các tiêu chí nâng cao do UBND cấp tỉnh quy định.
Các yêu cầu trọng tâm gồm: bảo đảm hạ tầng số, sử dụng năng lượng mới hoặc tái tạo; phát triển nông nghiệp thông minh; kinh tế - văn hóa - giáo dục - y tế phát triển toàn diện trên nền tảng khoa học công nghệ và chuyển đổi số; bảo đảm an sinh xã hội; môi trường sống an toàn, xanh sạch đẹp; giữ gìn bản sắc văn hóa; an ninh, trật tự được bảo đảm vững chắc.
Việc thí điểm được triển khai có chọn lọc, tránh dàn trải, nhằm rút kinh nghiệm thực tiễn để làm cơ sở mở rộng trong giai đoạn sau năm 2030, hướng tới mô hình nông thôn tiệm cận đô thị văn minh.
13 điều kiện để tỉnh, thành phố hoàn thành nhiệm vụ nông thôn mới
Quyết định cũng quy định 13 điều kiện để tỉnh, thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2026–2030, tăng 5 điều kiện so với giai đoạn trước. Trong đó nổi bật là: 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới; ít nhất 10% xã đạt nông thôn mới hiện đại; hạ tầng giao thông kết nối đồng bộ, bền vững; giáo dục, y tế đạt chuẩn; kinh tế tư nhân tăng trưởng bình quân từ 10%/năm; môi trường được bảo đảm; chỉ số hài lòng của người dân đạt từ 85% trở lên; an ninh, trật tự được giữ vững.
Theo đánh giá của cơ quan soạn thảo, các yêu cầu mới được thiết kế ở mức khá cao, tích hợp nhiều tiêu chí của giai đoạn “nông thôn mới nâng cao” trước đây, nhằm tạo bước chuyển rõ rệt về chất trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới mục tiêu nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và môi trường sống của người dân nông thôn.
Quyết định số 51/2025/QĐ-TTg có hiệu lực thi hành từ ngày 15/2/2026, được kỳ vọng sẽ trở thành động lực quan trọng thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn Việt Nam phát triển bền vững, hiện đại hơn trong giai đoạn tới.
Hậu Thạch
