Từ những xiên xúc xích chiên vàng ruộm, gói bánh tráng trộn cay nồng, đến ly trà sữa trân châu ngọt lịm, tất cả dường như tạo nên một thiên đường ẩm thực mini, sẵn sàng chiều lòng những chiếc bụng đói với giá cả phải chăng. Thế nhưng, liệu sự hấp dẫn tức thời ấy có che lấp đi những nguy cơ tiềm ẩn, biến những bữa ăn tưởng chừng vô hại trở thành mối đe dọa sức khỏe của con em chúng ta.
Sự bùng nổ của các cửa hàng di động và thực đơn vô tận
Có thể nói sự tiện lợi, nhanh chóng và giá cả phải chăng chính là những yếu tố then chốt tạo nên sức hút khó cưỡng của thiên đường ẩm thực này. Tuy nhiên, ít ai để ý rằng, đằng sau sự hấp dẫn bề ngoài ấy là những lo ngại sâu sắc về nguồn gốc, chất lượng và quy trình chế biến của những món ăn này.
Thực tế đáng báo động là hầu hết các xe đẩy bán đồ ăn vặt đều hoạt động một cách tự phát, không có giấy phép kinh doanh, không chịu sự kiểm soát chặt chẽ của các cơ quan chức năng. Điều kiện vệ sinh tại những cửa hàng di động này thường rất hạn chế. Việc chế biến và bảo quản thực phẩm diễn ra ngay trên vỉa hè, chịu ảnh hưởng trực tiếp từ khói bụi, ô nhiễm không khí. Dầu mỡ chiên đi chiên lại nhiều lần, thực phẩm tươi sống và đã qua chế biến được bày bán lẫn lộn, không được che đậy kín đáo, tạo điều kiện cho vi khuẩn, côn trùng xâm nhập. Nhiều người bán hàng còn thiếu ý thức về vệ sinh cá nhân, không sử dụng găng tay, khẩu trang khi tiếp xúc với thực phẩm. Tất cả những yếu tố này đã tạo nên những lỗ hổng nghiêm trọng về vệ sinh an toàn thực phẩm, tiềm ẩn nguy cơ cao về ngộ độc thực phẩm và các bệnh đường tiêu hóa cho học sinh.
Bài toán quản lý đầy thách thức nỗi lo của gia đình, trách nhiệm của xã hội
Không ít phụ huynh bày tỏ sự lo lắng và bất an khi con em mình thường xuyên tiêu thụ những loại đồ ăn vặt không rõ nguồn gốc, không đảm bảo vệ sinh tại cổng trường. Họ nhận thức rõ những nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe của con cái, nhưng lại cảm thấy bất lực trong việc kiểm soát thói quen ăn vặt của các em. Sự hấp dẫn của món ăn, tính tiện lợi và giá cả rất rẻ của những món ăn này thường chiến thắng những lời khuyên nhủ của cha mẹ. Nhiều phụ huynh chia sẻ rằng dù đã cố gắng chuẩn bị đồ ăn mang theo cho con, nhưng các em vẫn mua thêm đồ ăn vặt bên ngoài. Nỗi lo lắng về sức khỏe của con em cứ thế trở thành một gánh nặng thường trực đối với những người làm cha, làm mẹ. Hơn nữa, việc tiêu thụ thường xuyên những đồ ăn vặt kém chất lượng còn ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của các em, gây ra tình trạng thừa cân, béo phì hoặc thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng đến khả năng tập trung và học tập.
Về phía các cơ quan chức năng, việc quản lý và xử lý tình trạng bán hàng rong tại khu vực cổng trường cũng gặp phải không ít thách thức. Số lượng người bán hàng rong lớn, hoạt động mang tính thời điểm (giờ tan học), địa điểm kinh doanh không cố định khiến công tác kiểm tra, giám sát trở nên khó khăn. Bên cạnh đó, các quy định pháp luật hiện hành về quản lý bán hàng rong đôi khi còn chưa đồng bộ và chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe. Sự phối hợp giữa các ban ngành liên quan (y tế, giáo dục, quản lý đô thị...) đôi khi còn thiếu chặt chẽ, dẫn đến tình trạng "bắt cóc bỏ đĩa", khiến vấn nạn này vẫn tồn tại và chưa có giải pháp hiệu quả. Thêm vào đó, yếu tố sinh kế của những người bán hàng rong cũng là một vấn đề cần được cân nhắc, khiến công tác quản lý càng trở nên phức tạp hơn.
Chung tay vì một môi trường học đường an toàn và lành mạnh
Để giải quyết tận gốc vấn đề này, việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của cả học sinh, phụ huynh và người bán hàng rong đóng vai trò then chốt. Nhà trường cần chủ động phối hợp với các cơ quan y tế tổ chức các buổi tuyên truyền, giáo dục về an toàn thực phẩm, tác hại của thực phẩm bẩn và tầm quan trọng của việc lựa chọn những thực phẩm lành mạnh, có nguồn gốc rõ ràng. Các hình thức tuyên truyền cần đa dạng, hấp dẫn, phù hợp với lứa tuổi học sinh. Đối với phụ huynh, cần trang bị kiến thức về dinh dưỡng và an toàn thực phẩm để có thể định hướng và giáo dục con cái. Thậm chí, cần có những chương trình hỗ trợ, hướng dẫn kiến thức cơ bản về vệ sinh an toàn thực phẩm cho những người bán hàng rong có nhu cầu, tạo điều kiện để họ kinh doanh một cách an toàn và hợp pháp hơn.
Bên cạnh công tác tuyên truyền, việc tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về an toàn vệ sinh thực phẩm tại khu vực cổng trường là một giải pháp không thể thiếu. Các cơ quan chức năng cần có kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất, đồng thời xem xét nâng cao mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm. Về lâu dài, cần có quy hoạch cụ thể về khu vực kinh doanh cho những người bán hàng rong, tạo điều kiện để họ kinh doanh hợp pháp trong một môi trường đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm và vệ sinh môi trường. Việc xây dựng các khu vực bán hàng tập trung, có sự quản lý chặt chẽ sẽ giúp đảm bảo chất lượng và nguồn gốc của thực phẩm, đồng thời tạo mỹ quan cho khu vực cổng trường.
Tuy nhiên, mọi nỗ lực từ phía nhà trường và cơ quan chức năng sẽ trở nên kém hiệu quả nếu không có sự thay đổi thực sự từ ý thức và hành động của mỗi cá nhân trong cộng đồng. Phụ huynh cần chủ động hơn trong việc quản lý tiền bạc và giáo dục con cái về việc lựa chọn thực phẩm an toàn. Nhà trường cần tuyên truyền về vệ sinh an toàn thực phẩm cho học sinh. Bản thân mỗi học sinh cũng cần được trang bị kiến thức và kỹ năng để tự bảo vệ sức khỏe của mình, biết nói không với những thực phẩm không rõ nguồn gốc. Các phương tiện truyền thông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề này.
Tình trạng xe đẩy bán đồ ăn vặt tại cổng trường là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự chung tay và nỗ lực của cả hệ thống chính trị, nhà trường, gia đình và cộng đồng. Việc nâng cao ý thức về an toàn thực phẩm, tăng cường công tác quản lý và kiểm soát, cùng với sự thay đổi trong thói quen tiêu dùng sẽ là những yếu tố then chốt để giảm thiểu nguy cơ ngộ độc thực phẩm, bảo vệ sức khỏe và tạo ra một môi trường học đường an toàn, lành mạnh cho các em học sinh. Những bữa ăn ngon lành và an toàn, góp phần xây dựng một tương lai khỏe mạnh cho thế hệ trẻ Việt Nam.
Tâm An
