Nghề làm nem Lai Vung bắt đầu từ những năm 1960 bởi một phụ nữ tên Nguyễn Thị Mặn, bà thường được người dân địa phương gọi là Tư Mặn. Bà cư ngụ ở ấp Tân Khánh, xã Tân Thành, quận Đức Thành, tỉnh Sa Đéc; ngày nay thuộc ấp Tân Khánh, xã Tân Thành, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp. Bà làm nem chủ yếu để cúng giỗ, lễ Tết, biếu người thân. Sau đó, nhiều người theo bà học nghề. Nem được bán ở các chợ nhỏ, sau đó là các bến xe, rồi từ đó lan ra nhiều tỉnh thành.
Điều khiến cho món nem Lai Vung trở nên thu hút thực khách chính là vị ngon và thơm đến từ món nem. Khi ăn nem bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt thơm. Vị nem chua chua, ngọt ngọt, thanh thanh hòa quyện với vị cay cay mặn mặn của ớt, dai dai của thịt, giòn giòn sần sật của bì. Mùi thơm đặc biệt chỉ có ở nem chua Lai Vung nhờ vào lá gói và cả ớt xanh, tỏi.
Lớp thịt nem màu đỏ hồng tươi tắn điểm xuyết với màu xanh của ớt và lá vông, cực kỳ thích hợp cho những bữa tiệc cưới hỏi, tân gia, hoặc những bữa ăn trong gia đình. Màu sắc bắt mắt chính là điều khiến cho nem Lai Vung được ưa chuộng dành cho những bữa ăn và làm món quà dành tặng cho bạn bè.
Để làm ra được món nem Lai Vung, phải trải qua quá trình kì công và tỉ mỉ. Về nguyên liệu làm nem bao gồm: thịt lợn, phải lựa phần thịt đùi có nạc thật ngon, dai vừa đủ, phần gân và mỡ được lược sạch, rửa sạch để ráo; bì heo cũng phải được tuyển chọn từ heo mới mổ, bì heo phải sạch, cạo sạch lông xắt sợi mỏng, rửa sạch, luộc chín rồi ngâm với nước lạnh để đảm bảo độ dai dai, giòn giòn; ngoài ra, các nguyên liệu khác như lá chuối, lá vông, lá chùm ruột, tỏi, tiêu, ớt,… cũng phải được lựa chọn kỹ lưỡng và lau chùi sạch sẽ.
Quy trình làm nem:
Lấy thịt xay đã được ướp sẵn gia vị và đem ủ từ trước với bì heo theo tỉ lệ vừa phải. Sau đó bỏ vào khuôn hoặc máy ép ra đúng kích thước theo yêu cầu.
Cho miếng tỏi và ớt xắt vào giữa miếng nem rồi dùng lá vông hoặc lá chùm ruột gói lại. Tiếp đến, người ta dùng lá chuối tươi để gói nem thành những hình vuông nhỏ.
Gói thành hình vuông xinh xắn rồi dùng dây chuối hoặc dây ni lông buộc lại thành xâu. Nem Lai Vung Đồng Tháp sẽ được để 3-4 ngày ở nơi thoáng mát là thưởng thức được.
Nem Lai Vung ngày một phổ biến và cũng dễ ăn hơn rất nhiều, bạn có thể ăn không hoặc ăn cùng bún, bánh ướt hoặc trộn cùng gỏi xoài, cóc cũng dễ gây nghiện thực khách.
Vào năm 2012, nem Lai Vung được Sách Kỷ lục Việt Nam ghi nhận nằm trong Top 10 đặc sản nem chả nổi tiếng Việt Nam. Năm 2013, Sách Kỷ lục Việt Nam công bố nem Lai Vung nằm trong Top 50 đặc sản quà tặng Việt Nam. Năm 2023 nem Lai Vung đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
L.T (t/h)
